Dyqanet e braktisura dhe rrugët kryesisht të zbrazëta ofrojnë pak shenja jete në Maqedoninë e Veriut

Ashtu si pjesa më e madhe e këtij cepi të varfër të Evropës Juglindore, ky komb i vogël ballkanik është ulur mbi një bombë me sahat demografike të nxitur nga një popullsi në plakje, rënie e nivelit të lindjeve dhe migrimit masiv.

Maqedonia e Veriut ka hequr 10 për qind të popullsisë së saj në 20 vitet e fundit. Rreth 600,000 qytetarë të Maqedonisë jetojnë tani jashtë vendit, sipas të dhënave të Bankës Botërore dhe qeverisë.

Rritja e paimagjinueshme ekonomike dhe mungesa e investimeve kanë goditur vendin, tani shtëpia e vetëm 1.8 milionë njerëzve, në 30 vitet e tij të pavarësisë.

“Nëse keni pak më shumë se 2.4 milionë qytetarë dhe më shumë se një e katërta janë larguar, atëherë duhet të shqetësoheni seriozisht për atë që po ndodh”, thotë Apostol Simovski, drejtor i zyrës së statistikave të vendit.

Fshatrat dhe qytetet e vogla si Valandova dhe shum qytete të tjera, larg nga kryeqyteti, ofrojnë pak vende pune, duke i shtyrë ambiciozët dhe të aftët të kërkojnë gjetkë.

“Shpirti i të rinjve është shkatërruar në mënyrë sistematike,” i tha AFP Pero Kostadinov, kryebashkiaku i sapozgjedhur 33-vjeçar. “Entuziazmi për të luftuar dhe për të qëndruar në shtëpi ka humbur.”

Vetëm në Valandovë, gati 90 për qind e të ardhurave të njerëzve janë të lidhura me bujqësinë, një emërues i përbashkët në të gjithë Maqedoninë e Veriut. “Pesë nga miqtë e mi nga klasa jonë prej 20 nxënësish tashmë janë shpërngulur jashtë vendit me familjet e tyre,” tha Bojan Nikolov, 24 – anëtar i këshillit komunal rinor në Vallandovë. Anekdota ofron një pamje të zymtë se ku po shkon e ardhmja e vendit.

– ‘Më mirë të bëhesh skllav jashtë vendit’ –

Rezultatet fillestare nga regjistrimi më i fundit i Maqedonisë së Veriut, i kryer në shtator, vlerësojnë se popullsia ka rënë me më shumë se 200,000 që nga viti 2002. Që nga pavarësia dhe shpërbërja e Jugosllavisë në 1991, shumë shpresonin se integrimi në Bashkimin Evropian do të siguronte një trap shpëtimi dhe premtime për një të ardhme më të ndritshme. Por rruga e Maqedonisë së Veriut drejt anëtarësimit në BE është bllokuar në mënyrë të përsëritur, fillimisht nga Greqia dhe më vonë nga Bullgaria, duke sjellë dyshime të reja se vendi do të bashkohet ndonjëherë.

Për ata që qëndrojnë, pagat mujore janë mesatarisht 470 euro (530 dollarë).

“Më mirë të jesh skllav për 2000 euro në ndonjë vend të huaj, sesa të jesh skllav me 300 euro në shtëpi”, thotë një refren popullor në Maqedoninë e Veriut.

Është një foto e përsëritur në të gjithë Ballkanin.

Në Shqipëri, rreth 1.7 milionë njerëz, ose afërsisht 37 për qind e popullsisë, janë larguar nga vendi në tre dekadat e fundit, sipas shifrave të qeverisë.

Qindra mijëra u larguan nga Serbia për t’u zhvendosur jashtë vendit pas luftërave në vitet 1990 që goditën ekonominë, me vlerësime që sugjerojnë se deri në 10,000 mjekë u larguan në 20 vitet e fundit.

“Të gjitha vendet e Ballkanit Perëndimor janë prekur në shkallë të ndryshme nga emigracioni,” tha Ilir Gedeshi, një profesor i ekonomisë me qendër në kryeqytetin shqiptar, Tiranë.

“Arsyet kryesore janë ekonomike, por përveç kësaj, arsyet sociale zënë një vend gjithnjë e më të rëndësishëm”.

– “Treni i fundit niset” –

Por për Shqipërinë, Kosovën, Malin e Zi, Maqedoninë e Veriut dhe Serbinë — të gjitha duke shpresuar se anëtarësimi në BE do të ndryshojë fatin e tyre — Kroacia jep një paralajmërim të ashpër.

Që nga bashkimi me bllokun në vitin 2013, popullsia e tij prej pak më shumë se katër milionë është tkurrur me gati 10 për qind në një dekadë, sipas gjetjeve paraprake të regjistrimit.

Kombet e Bashkuara parashikojnë që Kroacia do të ketë vetëm 2.5 milionë njerëz deri në fund të shekullit. Demografët paralajmërojnë se popullatës së vogël të vendit mund t’i mungojë qëndrueshmëria ndaj humbjeve të mëtejshme.

Në dhjetor, Zagrebi u përpoq të kthente një pjesë të ikjes së trurit duke u premtuar emigrantëve kroatë në Bashkimin Evropian deri në 26,000 euro (29,000 dollarë) për t’u kthyer dhe për të filluar një biznes.

Por për disa zona, tashmë mund të jetë tepër vonë.

Tabelat “Shitet” mbushin rajonin lindor të Pozegës, një nga ato më të goditurat nga lufta në vitet 1990. Më shumë se 16 për qind e popullsisë së zonës prej rreth 80,000 banorësh janë larguar në dekadën e fundit, tregojnë shifrat zyrtare.

“Në rrugën time një e treta e shtëpive janë bosh,” tha Igor Cancar, 39 vjeç, nga Brestovac aty pranë.

Ato përfshijnë motrën e tij që u transferua në Austri me burrin dhe dy fëmijët e saj, së bashku me shumicën e miqve të tij të ngushtë.

“Nëse duam që të rinjtë të qëndrojnë, ne kemi nevojë për një kopsht fëmijësh dhe t’i ndihmojmë ata të ndërtojnë një shtëpi,” shtoi Cancar.

“Treni i fundit po largohet dhe ne nuk po bëjmë gjë tjetër veçse të qëndrojmë në platformë dhe të tundim me dorë”.