Gjithçka vjen nga fëmijëria: njerëzit që u kritikuan shumë si fëmijë kanë tipare karakteristike si të rritur

Një nga këto tipare mund të jetë një luftë e brendshme e vazhdueshme, por disa prej tyre në fakt mund të kthehen në avantazhet dhe forcën e tyre. Edhe nëse nuk e kuptojnë këtë, kritika e fëmijërisë formëson pikëpamjen e tyre për veten dhe mënyrën se si ata lundrojnë botën si të rritur. Por një gjë është e qartë: mënyra se si jemi rritur si fëmijë ende ndikon tek ne.

Ata janë shumë vetëkritikë.

Kur rritemi duke dëgjuar vazhdimisht kritika, është e lehtë ta pranojmë atë. Me kalimin e kohës, ai zë i jashtëm i dyshimit dhe i mosmiratimit bëhet zëri ynë i brendshëm.

Njerëzit që u kritikuan tepër si fëmijë shpesh bëhen kritikët e tyre më të këqij. Ata vënë në dyshim veten e tyre, dyshojnë në vetvete, minimizojnë arritjet e tyre dhe luftojnë për të qenë vërtet të kënaqur me punën e tyre. Edhe kur bëjnë diçka mirë, ata mendojnë se nuk është mjaftueshëm e mirë ose se mund të kishin bërë më shumë.

Ky zakon i vetëkritikës mund të jetë rraskapitës, por nuk është gjithmonë i dukshëm për të tjerët. Nga jashtë, ata duken të jenë perfeksionistë ose njerëz të suksesshëm, por nga brenda, ata shpesh luftojnë me një zë të brendshëm që u thotë se nuk janë mjaftueshëm të mirë – ashtu siç u thanë kur ishin të vegjël.

Ata e kanë të vështirë të pranojnë komplimente.

Teksa rriten, fëmijët më shpesh kritikohen sesa lavdërohen. Kur bënin diçka të mirë, ajo ose shpërfillej ose pasohej nga një koment se mund të ishte bërë më mirë. Prandaj, kur bëhen të rritur, lavdërimi është i panjohur për ta, madje edhe i dyshimtë.

Njerëzit që u kritikuan shumë si fëmijë shpesh ndihen të parehatshëm kur marrin komplimente. Ata shpesh i refuzojnë ato, i minimizojnë përpjekjet e tyre ose madje mendojnë se nuk i meritojnë ato. Nuk është se ata nuk i vlerësojnë fjalët e bukura – thjesht kanë shpenzuar kaq shumë kohë duke besuar se nuk janë mjaftueshëm të mirë, saqë pranimi i lavdërimit është i panatyrshëm për ta.

Ata janë shumë të ndjeshëm ndaj kritikave.

Një fëmijë që rritet në një mjedis kritikash të vazhdueshme mëson të shoqërojë reagimet me negativitetin. Edhe si të rritur, kjo mund t’i bëjë ata veçanërisht të ndjeshëm ndaj çdo kritike – sado me qëllim të mirë.

Hulumtimet tregojnë se truri ynë e përpunon refuzimin shoqëror, duke përfshirë kritikën, në të njëjtën mënyrë si dhimbjen fizike. Kjo do të thotë se për dikë që është kritikuar shpesh si fëmijë, edhe reagimet e lehta mund të tingëllojnë shumë më të ashpra nga sa ishte menduar.

Për shkak të kësaj, ata mund të reagojnë në mënyrë mbrojtëse ose ta marrin kritikën shumë personale. Ata mund të mbianalizojnë çdo fjalë, duke e shqyrtuar atë herë pas here në mendjet e tyre shumë kohë pasi biseda ka përfunduar. Nuk është se ata nuk duan të përmirësohen – thjesht kritikat u kanë tingëlluar gjithmonë më shumë si një sulm sesa një mjet rritjeje.

Ata kanë një frikë të fortë nga dështimi

Kur kritika është një pjesë e vazhdueshme e fëmijërisë, dështimi pushon së shikuari si përvojë mësimore dhe fillon të përjetohet si provë se nuk jeni mjaftueshëm i mirë. Si rezultat, shumë të rritur që u kritikuan tepër si fëmijë zhvillojnë një frikë të fortë nga dështimi.

Ata mund të shmangin rreziqet, të shtyjnë detyra të rëndësishme ose të përfshihen vetëm në gjëra për të cilat janë të sigurt se do të kenë sukses. Vetë mendimi i dështimit mund të jetë paralizues, sepse në mendjen e tyre, dështimi nuk ka të bëjë vetëm me detyrën specifike – por edhe me vlerën e tyre si person. Kjo frikë mund t’i pengojë ata të përfitojnë nga mundësitë dhe të zhvillohen. Në vend që ta shohin dështimin si një hap drejt suksesit, për ta është diçka që duhet shmangur me çdo kusht.

Ata mendojnë shumë.

Përpara se të marrin ndonjë vendim – sado i vogël qoftë – ata kalojnë çdo skenar të mundshëm në kokën e tyre. Po sikur diçka të shkojë keq? Po sikur dikush të zemërohet? Po sikur të mos jetë mjaftueshëm i mirë? Ky cikël i pafund pyetjesh mund të jetë rraskapitës, por është e pamundur të injorohet.

Edhe pas marrjes së vendimit, mendimi i tepërt nuk ndalet. Ata ri-analizojnë bisedat, duke pyetur veten nëse kanë thënë diçka të gabuar. Ata shqyrtojnë mesazhet dhe emailet që kanë dërguar tashmë. Sado mbështetje të kenë, gjithmonë ka një pjesë të tyre që shqetësohet se mund të kishin bërë diçka më të mirë.

Ata kanë nevojë për të kënaqur të tjerët

Kur fëmijët rriten në një mjedis ku shpesh kritikohen, ata mësojnë se miratimi është diçka që duhet të fitojnë. Kur të rriten, kjo mund të kthehet në një nevojë të thellë për t’i bërë të lumtur të gjithë rreth tyre – edhe në dëm të tyre.

Ata luftojnë me vendosjen e kufijve, e kanë të vështirë të thonë “jo”, edhe kur janë të mbingarkuar. Ata shpesh kërkojnë falje për gjëra që nuk janë faji i tyre. Ata përpiqen të shmangin konfliktin, edhe nëse kjo do të thotë të shtypin ndjenjat e tyre të vërteta.

Në themel të kësaj sjelljeje qëndron frika për të zhgënjyer të tjerët. Kur kritika ishte pjesë e rregullt e fëmijërisë, kënaqja e të tjerëve bëhet një mënyrë për ta shmangur atë. Por vendosja e vazhdueshme e të tjerëve në radhë të parë mund të çojë në rraskapitje, zhgënjim dhe humbje të vëmendjes së nevojave tuaja.

Ata luftojnë me vlerën e tyre.

Kur kritika është një pjesë e vazhdueshme e fëmijërisë, ajo nuk ndikon vetëm në sjelljen – ajo formon identitetin. Me kalimin e kohës, njerëzit ndalojnë ta shohin kritikën si reagim ndaj veprimeve të tyre dhe fillojnë ta përjetojnë atë si një reflektim të asaj që janë.

Kur rriten, mund të manifestohet si pasiguri e thellë, paaftësi për të njohur vlerën e tyre ose ndjenjë se nuk do të jenë kurrë mjaftueshëm të mirë. Edhe kur arrijnë sukses, shpesh mendojnë se nuk e meritojnë atë.

Mësimi më i vështirë për ta është të mësojnë ta shohin veten në një mënyrë tjetër.