За четири месеци од пролетта Владата четири пати ги замрзна и одмрзна цените на одредени основни прехранбени производи. Почнувајќи од 1 март до 30 јуни, на предлог на Министерството за економија, имаше последователно замрзнување на основните прехранбени производи. Од 1 март стапи во сила првата одлука. Белиот и полубелиот леб се продава по цена од 33 денари за 450 грама. Оваа мерка уследи откако пекарите не ги намалија цените, иако 3 месеци користеа субвенционирана струја и ја искористија маржата за ДДВ од 5 отсто од продажбата.
Владата потоа донесе две нови одлуки за замрзнување на цените на печивата и млечните производи. Тестенините и пецивата имаа за 15 отсто пониски цени, а цените беа замрзнати од 16 март. Бидејќи овие производи се 100% увезени од странство, тие беа целосно ослободени од царина.
„Јас се занимавам со земјоделство, но нашата работа овде не е платена. Вештачко ѓубриво не се произведува, сето тоа се купува од странство, како да вреди одгледувањето? Целата земја ја оставија необработена. Насадив пченица, ама не вреди, 1 хектар дава 3 тона, од 10 денари килограм, тоа се 500 евра. Половина зема воденица, половина за комбајн и трактор, ништо не останува“, вели еден граѓанин.
Од 22 март јајцата имаа замрзнати цени од 8,5-9,8 денари, во зависност од нивната големина и пакување. Со други зборови, граѓаните за 10 јајца плаќаа од 85 до 100 денари. Владата донесе одлука домашните производители да продаваат јајца по референтната цена од 15 март.
Според одлуката на извршната власт, производителите требаше да ја следат динамиката на производство, според месеците јануари и февруари, а само 30 отсто од јајцата да смее да се извезат.
„Со цени кои се малку скапи, тие се генерално доста високи. Само за храна меѓу 500 евра. Не можеш да преживееш, просечно. Не е точно, цените се исти како порано“, вели еден трговец.
Во април замрзнаа уште 11 производи, односно овошје и зеленчук. Со одлука на Владата, од 5 април и на пазарите и во маркетите беа замрзнати цените на десетици видови овошје и зеленчук. Но, оваа мерка не ги обврза производителите и трговците за продадената сума, па мерката тешко се спроведуваше на пазарите бидејќи таму нема фискални каси.
„Тешко стана, немаат пари, распродажба има. Некој има, некој нема, но купуваат поевтино. Нема добивка, од овие имам 10 денари добивка. Каде на друго место да одиме на работа, нема работа“, додаваат трговците.
Претпоследната одлука за замрзнување на цените, која беше донесена во септември, беше петта по ред. Врз основа на претходните мерки, анализите на економските експерти покажуваат дека ефектот е незначителен.
Министерот за економија Крешник Бектеши неодамна изјави дека предлог-законот за спречување на нефер трговски практики е доставен до Собранието со европско знаме и оти се очекува месецов да биде изгласан.
На последната владина седница за 2023 година беше одлучено мерката за загарантирани цени на прехранбените производи и алкохолните пијалоци да продолжи уште еден месец, поточно до 31 јануари. Тоа значи дека граѓаните ќе ги купуваат за 10% поевтино од реалната пазарна цена. Но, оваа мерка е смао привремена. Во меѓувреме, власта смета дека ќе се донесе Законот за спречување на нефер трговски практики и оти со него ќе се зауздаат високите маржи на трговците.
Аднан Ќаили
