Уставен отвори постапка за одлуката со која Медресата „Иса Беј“ доби статус на редовно училиште
Уставниот суд со мнозинство гласови отвори постапка за одлуката на Владата, со која Медресата „Иса Беј“ доби статус на редовно средно училиште со цел да се надмине проблемот со учениците кои ја завршуваа медресата, но не можеа да го продолжат високото образование на државните универзитети. Според ова, во наредната фаза Уставниот суд треба да донесе конечна одлука со која ќе ја укине или поништи одлуката на Владата.
Според иницијативата поднесена до Уставниот суд, одлуката на тогашната Влада, предводена од Талат Џафери, е неуставна, бидејќи основач на ова училиште е Исламската верска заедница, а според став 2 од амандманот 7 на Уставот, верските заедници можат да основаат само верски училишта, но не и граѓански.
„Тука не го браниме ниту исламот, ниту христијанството, туку секуларноста на државата, бидејќи сите верски заедници ќе почнат да основаат гимназии“, истакна судијката на предметот, Ана Павловска-Данева, поддржувајќи ја иницијативата. Според неа, решавањето на проблемот со учениците може да се направи само ако се измени Уставот.
„Фала му на Бога што уставните судии претходно ја зачуваа секуларноста на државата“, рече претседателот на Уставниот суд, Дарко Костадиновски, кој ја поддржа иницијативата и истакна дека овој суд има голем број одлуки со кои јасно се изјаснил за одвојувањето на државата од религијата. Според него, верските заедници се одвоени од државата и прашањето е јасно – тие немаат право да основаат граѓански училишта, туку само верски.
Поддршка за иницијативата дадоа и судијките Добрила Кацарска, Татјана Васиќ-Божажиева и Јадранка Дабовиќ-Анастасовска.
Сепак, најгласен против оваа иницијатива беше судијата Фатмир Скендер, кој рече дека со одлуката на Владата не е прекршена секуларноста, бидејќи во амандманот никаде не пишува дека е забрането основање на приватни училишта со граѓански карактер од страна на верските заедници. Според него, со Законот за средно образование, училиштата можат да бидат основани од физички и правни субјекти, а во овој случај, Исламската верска заедница има таков статус како правен субјект регистриран во Централниот регистар. Скендер изјави дека е дискриминација што само на верските заедници им се забранува да основаат училишта.
Судијата Осман Кадриу рече дека секуларноста не значи дека меѓу државата и верските заедници не треба да има никаква допирна точка. Според Кадриу, нашиот Устав нуди прогресивни решенија во однос на основањето на приватни училишта, а тоа е предвидено со член 45, кој на граѓаните им дозволува да основаат училишта, освен на основно ниво. Оттука, според него, и членовите на верските заедници се граѓани, па затоа треба да се направат дополнителни анализи пред донесување на одлука. На ист став со Кадриу е и судијата Насер Ајдари, кој исто така бара дополнителни анализи бидејќи прашањето е чувствително. Според Ајдари, дури е и дискутабилно дали Уставниот суд има надлежност да одлучува за одлуката на Владата, која претставува посебен акт.
На 26 март минатата година, Владата предводена од Џафери со соопштение ја информираше јавноста дека го решила проблемот со учениците од Медресата „Иса Беј“, кои не можеа да полагаат државна матура и потоа да се запишат на државните универзитети. Со оваа одлука, Медресата, која претходно функционираше како исламско верско училиште, беше трансформирана во приватна гимназија, која ќе го изведува наставниот процес како и сите други училишта, според програмата на Бирото за развој на образованието. Укинувањето или поништувањето на оваа одлука од страна на Уставниот суд би го вратило процесот назад.
Суад Бајрами
