Венецијанската комисија се чини дека го омекна својот став во одговорите на двете прашања што ѝ ги испрати Уставниот суд, во пресрет на подготвителната седница за Законот за употреба на јазиците

Додека подготвителната седница и сослушувањето на аргументите „за“ и „против“ законот за употреба на јазиците во Уставниот суд е закажано за 19 јуни, пристигна пријателското мислење од Венецијанската комисија. Уставниот суд испрати две прашања до оваа комисија:

Advertisements

Кои се меѓународните и европските стандарди за употреба на малцинските јазици во јавниот живот, т.е. во државните органи и јавните институции?

На централно ниво (особено за критериумите што ја регулираат употребата на малцинските јазици на целата територија на државата),

На локално ниво (единици на локална самоуправа)

Кои се меѓународните и европските стандарди за употреба на јазиците во судските постапки и во судскиот систем воопшто?

Во одговор на 12 страници од Венецијанската комисија, која ги опишува прашањата како апстрактни, тврдејќи дека дури и нејзините одговори не можат да се „сечат со нож“, се наведува дека, според стандардите, државите треба да ги преземат сите потребни мерки за да ги обезбедат јазичните права на малцинствата во јазичниот систем.

Точка 52 од заклучокот на Мислењето на Венецијската комисија
52. Венецијската комисија и Генералната дирекција за демократија и човеково достоинство (DGII) доаѓаат до заклучок дека државите треба да ги преземат сите неопходни мерки за да обезбедат целосно спроведување на јазичните права на малцинствата во судскиот систем и да гарантираат заштита на правото на правично судење, вклучително и во истражната и предистражната фаза, особено во контекст на кривичните постапки.

Обврските поврзани со кривичната постапка, насочени кон гарантирање на правото за фер судење за обвинетиот, ја сочинуваат суштината на регулативата за употреба на малцинските јазици во судството. Сепак, ова се минимални стандарди и ништо не ја спречува државата да гарантира пошироки јазични права во судските постапки, под услов тоа да не го попречува правилното спроведување на правдата. Доколку се направи таков избор, уште поважно е да се обезбедат доволно финансиски средства што ќе овозможат спроведување на законските одредби.“

Во мислењето на Венецијанската комисија, исто така, се наведува дека доколку обвинетиот во кривична постапка не го разбира државниот јазик што се користи во судот, важат правно обврзувачките стандарди на ЕКЧП-Еврпопска конвенција за заштита на човековите права (покрај одредбите од Повелбата), додека доколку обвинетиот во кривична постапка го разбира државниот јазик, но сака да се изрази на „јазикот што му е емоционално најблизок“, се применува член 9 од Повелбата (доколку државата ја ратификувала Повелбата).

Венецијанската комисија во 2019 година даде оценка на законот за јазици што беше усвоен во 2018 година, наведувајќи дека некои одредби од овој закон „ги надминуваат стандардите утврдени во Рамковната конвенција за заштита на националните малцинства и Европската декларација за регионални или малцински јазици“.

Извештај на Венецијанската комисија за 2019 година
„Законот од 2018 година значително го унапредува користењето на албанскиот јазик, како јазик што го зборуваат најмалку 20% од граѓаните на Северна Македонија, во јавните институции. Сепак, во одредени области, законот оди предалеку со наметнување нереални обврски на јавните институции, особено во судските постапки. Обврските се нереални и скапи за спроведување.“