Уставниот суд отвора постапки за барања поврзани со оспорување на измените на Кривичниот законик
Уставниот суд гласаше за отворање постапка за две иницијативи со кои се оспоруваат скандалозните измени на Кривичниот законик од септември 2023 година, со кои се намалија казните за злоупотреба на службената должност и злосторничко здружување, но и ослободија од кривично гонење неколку функционери и затворени неколку случаи за корупција на високо ниво.
Во текот на дискусијата сите судии се согласија дека овие измени нанеле непоправлива штета, но дебатата се фокусираше на тоа дали Уставниот суд има надлежност да ја оценува постапката за донесување на законот и правото на законодавецот да одлучува за политиката на санкционирање.
Судијката Елизабета Дуковска предложи да не се отвора постапка бидејќи во постојните околности не се надлежни да одлучуваат дали измените се одобрени според деловникот на Собранието и дали пратениците го злоупотребиле европското знаме при одобрувањето. Во согласност со ставот на Дуковска, присутни беа и судиите Фатмир Скендер и Добрила Кацарска, кои истакнаа дека и покрај тоа што како граѓани не се согласуваат со овие измени, тие како судии не можат да ги толкуваат намерите на законодавецот.
Како што е одобрено, нема прекршување на Уставот и за мене не е проблематично од уставен аспект“, потенцира Скендер.
Кацарска рече дека Уставот е јасен оти казнената политика ја одредува парламентот, а решението е во донесувањето на новиот Кривичен законик.
Но, дијаметрално спротивни мислења имаа првиот човек на Судот Дарко Костадиновски, како и неговите колеги Осман Кадриу и Ана Павловска Данева.
„Овој закон во целина е толку штетен што нанесе непоправлива штета на владеењето на правото. Каква и да е одлуката, се сомневам дека штетата ќе се опорави“, рече Костадиновски и подвлече дека Уставниот суд е единствениот орган во државата што може да го оспори законодавниот дом против анархичната постапка на Собранието, кое со демонстрација на моќ, ароганција и манипулација ги донесе овие промени.
Осман Кадриу, кој имаше опширна и остра елаборација против одобрувањето на измените на Кривичниот законик, рече дека не е коректно што Уставниот суд нема надлежност да ја оценува постапката за одобрување закони. Кадриу, кој измените ги оцени како неуставни, нагласи дека јавноста сè уште не знае која е експертската група која била консултирана за овие законски измени, а апсурдно е времетраењето на одобрувањето на овие измени да трае само два дена, без јавна расправа и на нетранспарентен начин.
И Павловска Данева измените ги нарече неуставни. Според неа, контрадикторно е како одредбите за спасување на службениците стапиле во сила веднаш, а одредбите за екоцид стапиле во сила по шест месеци. Де факто и де јуре постои нееднаквост меѓу граѓаните, рече Данева која го поддржа ставот дека не постои друг орган, освен Уставниот суд, кој може да ја оценува формалноста на донесувањето на законите во Собранието.
Постапката ја поддржа и Јадранка Дабовиќ Анастасовска, која рече дека ако криминалот и корупцијата се во пораст, чудно е зошто се намалени казните за овие дела. Во меѓувреме, Татјана Васиќ Бозаџиева истакна дека со отворањето на постапката ќе се врши притисок. Насер Ајдари изрази сомнеж бидејќи и покрај тоа што измените на Кривичниот законик се штетни, практиката покажува дека Уставниот суд не е надлежен да одлучува.
Според процедурата, Уставниот суд првично испраќа извештај до Собранието со кое го известува дека се сомнева во уставноста на законот и му дава рок да интервенира, поточно да ги измени одредбите. Доколку Собранието не ги измени, се составува извештај за укинување или поништување на одредбите. Измените на Кривичниот законик одобрени за време на владата на СДСМ-ДУИ спасија стотици функционери кои ризикуваа затворски казни поради злоупотреба на службената должност. Експертите, но и меѓународната заедница упатија остри критики, бидејќи овие измени ја ослабнаа правната рамка, негативно влијаејќи на гонењето на корупцијата, особено во случаите на високо ниво.
Суад Бајрами
