Vendimi historik kundër Australisë për ndryshimet klimatike

Më 23 shtator, komiteti vendosi se Australia kishte dështuar të mbronte banorët e ishullit nga efektet e ndryshimeve klimatike, duke e bërë pretendimin e tyre pretendimin e parë të suksesshëm të këtij lloji në histori.

Ishujt Torres Strait në Australinë veriore tashmë po ndjejnë efektet e ndryshimeve klimatike. Rritja e nivelit të detit, erozioni bregdetar dhe përmbytjet kanë pasur efekte shkatërruese në komunitetet ishullore në vitet e fundit, duke kërcënuar mënyrën e tyre normale të jetesës.

Vendimi u shpjegua nga një ekspert për mbrojtjen e të drejtave të njeriut

Rëndësia e këtij rasti u shpjegua nga profesoresha e asociuar Bridget Lewis për revistën Nature. Ajo është eksperte për të drejtat e njeriut në Universitetin e Teknologjisë në Queensland në Brisbane, Australi dhe hulumton mbrojtjen e të drejtave të njeriut në kontekste të ndryshme.

Puna e saj fokusohet kryesisht në të drejtat mjedisore dhe ndryshimet klimatike, me theks të veçantë në mbrojtjen e të drejtave të brezave të ardhshëm dhe sigurimin e drejtësisë ndër breza. Ajo aktualisht po hulumton mbrojtjen e mundshme ligjore të të drejtave mjedisore të brezave të ardhshëm, veçanërisht në kontekstin e ndryshimeve klimatike, duke përfshirë mosmarrëveshjet klimatike të drejtuara nga fëmijët dhe të rinjtë. Por Lewis është gjithashtu i shqetësuar për të drejtat e njeriut të të moshuarve.

Kush janë banorët e ishujve?

Ishujt Torres Strait janë një grup prej 274 ishujsh të vegjël në rrugën ujore që ndan gadishullin Cape York në veri të Australisë dhe ishullin e Guinesë së Re. Ai administrohet nga shteti australian i Queensland. Ajo mbulon një sipërfaqe detare prej rreth 48,000 kilometra katrorë, por sipërfaqja totale e saj është vetëm 566 kilometra katrorë. Vetëm 16 ishuj janë të banuar. Në vitin 2016, mbi to jetonin 4514 banorë, prej të cilëve rreth 92% u deklaruan se i përkisnin popullatës autoktone, e cila ka banuar në arkipelag për 70 mijë vjet. Edhe pse ata konsiderohen australianë indigjenë, duke qenë kryesisht melanezianë, ata ndryshojnë etnikisht, kulturalisht dhe gjuhësisht nga Australianët Aborigjenë. Ata flasin dy gjuhë indigjene dhe kreole.

Kultura e banorëve të ishullit është papua-austroneziane. Ata kanë qenë të gjuetisë, grumbullimit dhe bujqësisë që nga kohërat e lashta. Dieta e tyre tradicionale përbëhet nga dugong (të afërmit e manateve), breshkat, gaforret, butakët, peshqit dhe perimet dhe frutat e egra, duke përfshirë kokosin. Ai luan një rol të rëndësishëm në ritualet dhe festimet e tyre edhe kur ata nuk jetojnë në ishuj. Gjuetia dhe peshkimi konsiderohen si vazhdimësi e traditave të tyre të lidhura ngushtë me detin.

Për çfarë bëhet fjalë për padi?

Banorët e ishullit Torres Strait kanë akuzuar qeverinë australiane se nuk ka ndërmarrë veprime për të zbutur ndryshimet klimatike ose për t’u përshtatur me pasojat e tij, dhe për këtë arsye nuk ka arritur të mbrojë të drejtat e tyre njerëzore. Ata paraqitën ankesën e tyre në Komitetin e OKB-së për të Drejtat e Njeriut, i cili mbikëqyr respektimin e Paktit Ndërkombëtar për të Drejtat Civile dhe Politike.

Banorët e ishullit thonë se toka e tyre kërcënohet nga rritja e nivelit të detit dhe kultura e tyre kërcënohet pasi uji i kripur shkatërron burimet tradicionale të ushqimit si arrat e arrës së kokosit, ndërsa stuhitë lanë disa vende të rëndësishme kulturore, duke përfshirë varrezat.

Çfarë vendosi komisioni i OKB-së?

Komisioni vendosi se qeveria australiane kishte shkelur të drejtat e banorëve të ishullit duke dështuar në zbatimin e masave të përshtatjes për të mbrojtur shtëpitë, jetën dhe familjet e tyre, si dhe aftësinë e tyre për të ruajtur mënyrat tradicionale të jetesës dhe për t’ua përcjellë kulturën dhe traditat e tyre brezave të ardhshëm. brezat. . Ai vendosi gjithashtu që banorët kanë të drejtë për kompensim për dëmin e pësuar.

Vendimi u fokusua tek përshtatja, ndërkohë që nuk u përfill pjesa e padisë që lidhet me zbutjen e ndryshimeve klimatike. Çështja është se dështimet e përshtatjes janë shumë më të lehta për t’u vërtetuar sepse nuk duhet të merreni me pyetjen se kush e shkaktoi ndryshimin e klimës. Gjegjësisht, edhe pse Australia është një nga prodhuesit më të mëdhenj të CO2, pjesërisht për shkak se është një nga prodhuesit dhe eksportuesit më të mëdhenj të qymyrit në botë, është e vështirë të përcaktohet se cili është kontributi i saj në emetimet e CO2. Është shumë më e lehtë të vërtetohet, për shembull, se qeveria australiane nuk ka ndërtuar shtresat e nevojshme për të ndihmuar komunitetet të përshtaten me ndryshimet klimatike.

Qeveria ka 180 ditë për t’iu përgjigjur vendimit dhe është plotësisht e pasigurt se çfarë do të bëjë. Pas vendimit të OKB-së, ministrat thanë se ishin të përkushtuar të punonin me banorët e ishullit për ndryshimin e klimës.

Pse është i rëndësishëm ky vendim?

Lewis thekson se kjo është hera e parë që një kërkesë në lidhje me dëmet klimatike të paraqitur në Komisionin e të Drejtave të Njeriut të OKB-së ka qenë e suksesshme. Vendimi nuk është rreptësisht ligjërisht i detyrueshëm, por është ende i rëndësishëm sepse një grup ndërkombëtar ekspertësh ka vendosur që një marrëveshje ndërkombëtare është shkelur.

Pse njerëzit përdorin ligjet e të drejtave të njeriut për të adresuar çështjet mjedisore?

Përdorimi i ligjit për të drejtat e njeriut në kontekstin e ndryshimeve klimatike është një strategji relativisht e re. Në vitin 2005, një grup Inuit ngriti një padi në Komisionin Ndër-Amerikan për të Drejtat e Njeriut duke pretenduar se Shtetet e Bashkuara kishin shkelur të drejtat e Inuitëve duke mos i mbrojtur ata nga efektet e ndryshimeve klimatike. Rasti nuk ishte i suksesshëm, por inkurajoi idenë se është e mundur të zbatohet ligji për të drejtat e njeriut për të adresuar çështjet klimatike.

Pse pati sukses ky rast?

Sipas Lewis, një nga arsyet e rëndësishme pse ky rast pati sukses, dhe të tjerat jo, ishte se banorët e ishullit të ngushticës së Torres mund të provonin efektet që po ndjenin tashmë, gjë që e detyronte Australinë t’i mbronte.

Komiteti analizoi se si ndryshimi i klimës ndikon në aftësinë e banorëve të ishullit për të praktikuar kulturën e tyre. Ata nuk mund ta bëjnë këtë diku tjetër, kështu që një rregullim që përfshin zhvendosjen nuk do të ishte i përshtatshëm. Duhet të jetë një zgjidhje që i lejon banorët e ishullit të vazhdojnë të jetojnë në mënyrën e tyre në ishujt e tyre dhe në ujërat e tyre.

A ka kjo implikime për komunitetet e tjera ishullore?

Vitet e fundit, Komisioni i OKB-së është marrë me disa raste të shteteve ishullore që kërcënohen nga ndryshimet klimatike. Në mënyrë tipike, në raste të tilla, individët bënin ankesa kundër qeverive të tyre, të cilat ishin të detyruara t’i mbronin ata. Por Lewis thekson se kjo nuk lë shumë mundësi për banorët e shteteve të vogla ishullore që janë dëmtuar nga veprimi kolektiv i pjesës tjetër të botës. Ata duhet të padisin të gjitha vendet në botë që janë burimi i emetimit të CO2.

Ka pasur edhe raste kur janë bërë përpjekje për të kapërcyer kufizime të tilla. Për shembull, në vitin 2019, aktivistja suedeze e klimës Greta Thunberg dhe 15 fëmijë të tjerë u ankuan në Komitetin e OKB-së për të Drejtat e Fëmijëve kundër 5 vendeve që nuk kishin përmbushur angazhimet e tyre për të reduktuar emetimet e gazeve serrë. Komiteti pranoi se shtetet mund të kenë detyrime ndaj njerëzve jashtë territoreve të tyre, por përfundimisht e shpalli kërkesën të papranueshme sepse konsideroi se aplikantët nuk i kishin shteruar të gjitha opsionet ligjore në vendet e tyre.

Ka shumë vende ishullore në botë që janë edhe më të kërcënuara nga ndryshimet klimatike. Një shembull janë Maldivet, lartësia e të cilave nuk i kalon pesë metra, ndaj pritet që relativisht shpejt një pjesë e madhe e ishujve dhe brigjeve të saj të përfundojnë nën det. Prandaj, qeveria e Maldiveve vendosi të mbushë një nga ishujt për të ngritur nivelin e tij me disa metra dhe për të vendosur kryeqytetin e saj të ardhshëm atje.