A do të ketë sukses eksperimenti gjerman “punoni katër ditë, paguhuni për pesë”?

45 kompani gjermane duan të testojnë diçka që tingëllon si një përrallë: një javë pune katër ditore.

Ky eksperiment tashmë ka rezultuar i suksesshëm për kompanitë në Nju Jork dhe në Mbretërinë e Bashkuar , dhe kërkime të tjera kanë treguar se java e punës katërditore me të vërtetë funksionon .

Këtu janë arsyet pro dhe kundër.

Eksperimenti fillon sot, 1 shkurt. 45 kompani dhe organizata në Gjermani do të prezantojnë një javë pune katërditore në gjashtë muaj. Punonjësit do të marrin pagën e tyre të plotë, edhe pse kalojnë dukshëm më pak kohë në punë. Ai projekt u iniciua nga firma konsulente menaxheriale Intraprenoer, e cila bashkëpunon me organizatën jofitimprurëse 4 Day Week Global (4DWG), analizon Deutsche Welle.

Por si duhet të funksionojë në praktikë? Sidomos duke pasur parasysh se në Gjermani ka mungesë të fuqisë punëtore të kualifikuar. A nuk do të ishte më mirë të bënim më shumë sesa më pak?

Por mbështetësit argumentojnë se java katërditore e punës do të ndihmojë në mungesën e punëtorëve të kualifikuar duke rritur produktivitetin e punonjësve. Argumenti: ata që punojnë vetëm katër ditë në vend të pesë janë më të motivuar dhe për rrjedhojë më produktivë. Për më tepër, kjo mund të jetë me interes për ata që nuk duan të punojnë pesë ditë.

Java e punës katërditore tashmë është testuar në praktikë. Që nga viti 2019, 4DWG ka drejtuar programe të tilla pilot në MB, Afrikën e Jugut, Australi, Irlandë dhe SHBA. Sipas të dhënave të kësaj organizate joqeveritare deri më tani kanë marrë pjesë mbi 500 kompani. Rezultatet duket se konfirmojnë shpresat për efekte pozitive.

Në Britaninë e Madhe, ky eksperiment përfshiu 2900 punonjës në sektorin financiar, sektorin e IT-së dhe ndërtimit, në blerjet online, studiot e animacionit, marketingun apo kioskat e ushqimit të shpejtë.

Sipas shkencëtarëve nga Kembrixhi dhe Bostoni, numri i ditëve të sëmundjes u reduktua me rreth dy të tretat, dhe pothuajse 40 për qind e punonjësve thanë se pas eksperimentit ndjenin më pak stres se më parë. Për më tepër, numri i punonjësve që u larguan nga puna ra me 57 për qind dhe studiuesit panë një rritje mesatare të qarkullimit prej rreth 1.4 për qind. Të paktën 56 nga 61 kompanitë që morën pjesë në eksperiment thanë se donin të mbanin javën e punës katër-ditore pas përfundimit të fazës së testimit.

Pra, nga shkurti e në vazhdim, gjermanët do t’i shikojnë me zili pjesëmarrësit e projektit pilot? Jo domosdoshmërisht, sipas hulumtimit të fondacionit sindikal Hans Boeckler. Prandaj, pothuajse tre të katërtat e punonjësve me kohë të plotë do të preferonin një javë pune katër-ditore me të njëjtën pagë. Tetë përqind mendojnë se një javë pune katër-ditore është e mirë, edhe me paga të reduktuara. Por 17 për qind refuzojnë orët më të shkurtra të punës.

Kompanitë që tani marrin pjesë në projektin pilot katër-ditor në Gjermani u nënshkruan disa muaj më parë. Dhe pikërisht këtu fillon problemi, thotë eksperti i tregut të punës Enzo Weber, i cili është kritik ndaj rezultateve të projekteve të mëparshme pilot. Ai kryen kërkime në Universitetin e Regensburgut dhe Institutin për Kërkimin e Tregut të Punës dhe Kërkimet Profesionale.

Ai paralajmëron se për projekte të tilla aplikojnë vetëm kompanitë për të cilat java katërditore e punës është pozitive, pra nuk pasqyrojnë një seksion përfaqësues të ekonomisë. Përveç kësaj, jo vetëm që do të shkurtohej orari i punës, por do të ndryshonin edhe proceset dhe organizimi i punës. Nëse ka një rritje të produktivitetit më pas, kjo nuk është domosdoshmërisht e lidhur shkakësore me orët më të shkurtra të punës, thotë Weber.

Rezultatet pozitive janë gjithashtu të diskutueshme sepse shkurtimi i javës së punës ka të ngjarë të rezultojë në një intensifikimin e punës, sipas Weber. Elementet sociale, komunikuese dhe krijuese janë lënë mënjanë.

“Kompanitë zakonisht nuk i ndiejnë pasojat menjëherë, por në afat të mesëm”, thekson shkencëtari dhe paralajmëron se studimet janë projektuar të zgjasin vetëm gjashtë muaj.

Holger Schäfer nga Instituti për Ekonominë Gjermane beson gjithashtu se futja e një jave pune katër-ditore në të gjithë Gjermaninë do të ishte kundërproduktive.

“Ajo që mund të duket e arsyeshme nga pikëpamja mikroekonomike – për shembull, nëse konkurrentët me një javë pune katër-ditore mund të tërheqin pak punëtorë – zhduket kur shikohet nga një këndvështrim makroekonomik. Nëse të gjitha kompanitë shkurtojnë orët e punës, përfundimisht do të ketë mungesë të orarit të punës”, thotë Schaefer.

Për më tepër, nuk ka asnjë tregues se reduktimi i orëve të punës mund të rrisë ndjeshëm produktivitetin.

Shkurtimi i javës së punës nga pesë në katër ditë korrespondon me një ulje prej 20 për qind të orarit të punës. Për të kompensuar rënien që rezulton në prodhim, produktiviteti në orë duhet të rritet me 25 për qind. Kjo është arsyeja pse Schaefer e konsideron këtë eksperiment një utopi.

Që një javë pune katër-ditore mund të ketë kuptim në disa kompani, është e dukshme në sektorin e artizanatit.

Sipas Jörg Dietrich, president i Shoqatës Qendrore të Zejtarëve Gjermanë, punëdhënësit do të rrisnin atraktivitetin e tyre dhe në këtë mënyrë shanset e tyre për të konkurruar për punëtorë me kualifikim të lartë.

Megjithatë, kjo nuk do të funksiononte njësoj mirë kudo. Përfundimi i Dietrich: një e drejtë ligjore e formuluar përgjithësisht për një javë pune katërditore nuk do të ndihmonte askënd dhe do të nënkuptonte vetëm burokraci shtesë për kompanitë.

Enzo Weber është gjithashtu kundër të drejtës së rregulluar ligjërisht për një javë pune katërditore dhe është në favor të zgjidhjeve individuale.

Ai e quan atë “Java X”. Ajo merr mbështetje nga kompanitë e mesme. Ata gjithashtu avokojnë për zgjidhje individuale të dakorduara midis punonjësve dhe punëdhënësve, thotë Christoph Allhaus, drejtor i përgjithshëm i Shoqatës Federale të Kompanive të Mesme. Por kompanitë e mesme, nga ana tjetër, refuzojnë ndërhyrjen e qeverisë që do të rezultonte në më pak orë pune për të ardhura të plota.

Por me gjithë argumentet kritike, interesant është fakti se sindikata IG Metal kërkon prej kohësh ulje të orarit të punës. Dhe edhe tani punonjësit në industrinë e çelikut punojnë vetëm 35 orë në javë.