Truri i mizës ofron njohuri për procesin e të menduarit të njerëzve

Ata mund të ecin dhe të fluturojnë, dhe meshkujt madje mund të këndojnë këngë dashurie kur bëjnë ballafaqim, të gjitha me tru më të vogël se koka e një karfice.

Për herë të parë, shkencëtarët që studiojnë trurin e mizës kanë përcaktuar pozicionin, formën dhe lidhjet e secilës prej 130,000 qelizave të tij dhe 50 milionë lidhjeve neurone. Është analiza më e detajuar e trurit të një kafshe të rritur deri më sot.

Një nga drejtuesit e hulumtimit theksoi se ai do të japë një pasqyrë të re në “mekanizmin e të menduarit”. Dr Gregory Jefferies nga Laboratori i Biologjisë Molekulare të Këshillit të Kërkimeve Mjekësore (LMB) në Kembrixh tha se ata aktualisht nuk e kanë idenë se si rrjeti i qelizave të trurit në secilën nga kokat tona na mundëson të komunikojmë me të tjerët dhe botën përreth nesh.

Cilat janë ato lidhje?

– Si udhëtojnë sinjalet nëpër sistemin që na lejon të përpunojmë informacionin për të njohur fytyrën e dikujt, që ju lejon të dëgjoni zërin tim dhe t’i shndërroni këto fjalë në sinjale elektrike? Harta e trurit të mizave është një arritje vërtet e jashtëzakonshme dhe do të na ndihmojë të kuptojmë se si funksionon truri ynë – tha Dr. Jefferies.

Ne kemi një milion herë më shumë qeliza të trurit, ose neurone, sesa miza që u studiua. Pra, si mund t’i ndihmojë shkencëtarët të kuptojnë se si mendojmë një diagram i lidhjes së trurit të një insekti?

Imazhet e krijuara nga shkencëtarët, të publikuara në revistën shkencore Nature, tregojnë një rrjet sa i bukur aq edhe kompleks. Forma dhe struktura e tij janë çelësi për të kuptuar se si një organ kaq i vogël mund të kryejë kaq shumë detyra të fuqishme llogaritëse.

Dr Mala Murthy nga Universiteti Princeton në SHBA thotë se diagrami i ri i lidhjeve, i njohur shkencërisht si një konektomë (një hartë gjithëpërfshirëse e lidhjeve nervore në tru), do të përfaqësojë një “revolucion në neuroshkencë”.

– Do t’i ndihmojë studiuesit të kuptojnë më mirë se si funksionon një tru i shëndetshëm. Shpresojmë se në të ardhmen do të jetë e mundur të krahasohet se çfarë ndodh kur gjërat shkojnë keq në trurin tonë – theksoi ajo.

Diagrami i lidhjes u krijua duke prerë trurin e mizës duke përdorur një pajisje që është në thelb një rende mikroskopike e djathit, duke fotografuar secilën nga 7000 pjesët dhe duke i qepur ato në mënyrë dixhitale së bashku. Ekipi i Princeton-it më pas përdori inteligjencën artificiale për të nxjerrë format dhe lidhjet e të gjithë neuroneve.

Por inteligjenca artificiale nuk ishte perfekte – studiuesit ende duhej të korrigjonin manualisht më shumë se tre milionë gabime.

– Këto të dhëna janë pak si Google Maps, por në tru: vetë diagrami i lidhjeve midis neuroneve është si të dish se cilat struktura korrespondojnë me rrugët dhe ndërtesat. Përshkrimi i neuroneve është si të shtosh emra rrugësh dhe qytetesh, orët e punës, numrat e telefonit, komentet dhe më shumë në një hartë, theksoi Dr. Schlegel.

Ai beson se falë kësaj harte të re, bota e neuroshkencës do të shohë “një ortek zbulimesh në vitet e ardhshme”.

Truri i njeriut është shumë më i madh se truri i një mize dhe ne nuk kemi ende teknologjinë për të marrë të gjithë informacionin rreth instalimeve elektrike të tij. Por studiuesit besojnë se ndoshta në 30 vjet do të jetë e mundur të kemi një lidhje të trurit të njeriut. Truri i mizës, thonë ata, përfaqëson fillimin e një kuptimi të ri, më të thellë se si funksionon truri ynë.