Astronomët në habi: Zbulohen qindra vrima të zeza supermasive (FOTO)

Këto gjetje mund të ndihmojnë astronomët të avancojnë teoritë e tyre se si evoluojnë galaktikat, thanë studiuesit, siç raportohet nga Live Science.

Vrimat e zeza që u errësuan nga retë e pluhurit ende po lëshojnë dritë infra të kuqe, duke i lejuar astronomët t’i vëzhgojnë ato për herë të parë.

Gjuetia e vrimave të zeza është punë e vështirë. Ato janë objektet më të errëta në univers, sepse as drita nuk mund t’i shpëtojë tërheqjes së tyre gravitacionale. Shkencëtarët ndonjëherë mund të “shohin” vrimat e zeza kur gëlltisin lëndën rreth tyre, materiali përreth është aq i përshpejtuar sa fillon të shkëlqejë.

Megjithatë, jo të gjitha vrimat e zeza janë të rrethuara nga një unazë e shndritshme e dukshme, kështu që gjetja e tyre kërkon pak më shumë kreativitet.

Astronomët besojnë se ka miliarda, ndoshta edhe triliona, vrima të zeza supermasive në univers, secila me një masë të paktën 100,000 herë më të madhe se Dielli ynë.

Black holes that have been obscured by clouds of dust still emit infrared light, enabling astronomers to spot them for the very first time. https://t.co/3zWigK8hgC

— Live Science (@LiveScience) January 19, 2025

Ndoshta dikush është duke pritur në qendër të çdo galaktike të madhe. Por është e pamundur që shkencëtarët të numërojnë çdo vrimë të zezë supermasive. Në vend të kësaj, ata duhet të kryejnë sondazhe të galaktikave të afërta për të vlerësuar numrin e këtyre vrimave të zeza që përgjojnë në pjesën tonë të kozmosit.

Gjetja e problemit

Ekziston vetëm një problem: ndërsa disa vrima të zeza janë mjaft të dukshme falë dritës nga lënda që i rrethon, të tjera mbeten nën radar.

Kjo mund të jetë për shkak se ata janë të errësuar nga një re gazi dhe pluhuri që ende nuk është përshpejtuar sa duhet për t’u bërë shkëlqyese, ose sepse ne po i shohim ato nga këndi i gabuar.

Një studim i ri i publikuar më 30 dhjetor 2024 në Astrophysical Journal vlerëson se rreth 35 për qind e vrimave të zeza supermasive mbeten të fshehura në këtë mënyrë.

Kjo është një rritje dramatike nga vlerësimi i mëparshëm prej 15 përqind, megjithëse autorët e studimit besojnë se numri i vërtetë mund të jetë më afër 50 përqind.

Një vështrim përmes reve

Megjithatë, astronomët po krijojnë mënyra për t’i lokalizuar ato. Retë rreth vrimave të zeza të fshehura ende lëshojnë dritë – pikërisht në pjesën infra të kuqe të spektrit, në vend të dritës së dukshme.

Në studimin e ri, studiuesit përdorën të dhëna nga dy instrumente për të zbuluar këtë dritë infra të kuqe. I pari ishte Sateliti i Astronomisë Infra të Kuqe të NASA-s (IRAS), i cili funksionoi vetëm për 10 muaj në 1983 dhe ishte teleskopi i parë hapësinor që shikonte në rrezen infra të kuqe.

I dyti ishte grupi i teleskopit spektroskopik bërthamor (NuSTAR), një teleskop hapësinor i operuar nga Laboratori i Propulsionit Jet i NASA-s në Pasadena që mund të zbulojë rrezet X me energji të lartë të emetuara nga materiali i mbinxehur që rrotullohet rreth vrimave të zeza.

Përdorimi i të dhënave për të zbuluar vrimat e zeza

Duke përdorur të dhëna arkivore nga IRAS, studiuesit identifikuan qindra vrima të zeza të fshehura të mundshme. Më pas ata përdorën teleskopë me dritë të dukshme në Tokë dhe NuSTAR për të përjashtuar disa kandidatë dhe për të konfirmuar të tjerët.

Disa doli të ishin galaktika në procesin e formimit të një numri të madh yjesh, por shumë ishin vrima të zeza të fshehura.

“Jam i habitur se sa të dobishëm kanë qenë IRAS dhe NuSTAR për këtë projekt, veçanërisht duke pasur parasysh që IRAS ishte funksional më shumë se 40 vjet më parë,” tha Peter Borman, bashkëautor i studimit dhe një astrofizikan në Caltech.

Rëndësia e teknologjisë për të kuptuar universin

Kjo teknikë mund t’i ndihmojë astronomët të përcaktojnë se sa të zakonshme janë vrimat e zeza supermasive në univers dhe çfarë roli luajnë ato në formimin e galaktikave.

Për shembull, këto çarje gjigante në hapësirë-kohë mund të ndihmojnë në kufizimin e madhësisë së një galaktike duke e tërhequr atë drejt qendrës së saj gravitacionale ose duke gëlltitur sasi të mëdha pluhuri që formojnë yje. Kjo teknikë madje mund t’i ndihmojë shkencëtarët të mësojnë më shumë rreth zemrës së galaktikës sonë, Rrugës së Qumështit.

“Nëse nuk do të kishim një vrimë të zezë supermasive në galaktikën tonë të Rrugës së Qumështit, mund të kishte ende shumë yje në qiell,” tha Posak Gandhi, bashkëautor i studimit dhe profesor i astrofizikës në Universitetin e Southampton në Shtetet e Bashkuara. Mbretëria.