Botës po i mbaron akulli: Shkencëtarët paralajmërojnë pasoja dramatike

Shkrirja e akullnajave të botës është përshpejtuar në dekadën e fundit, kanë thënë shkencëtarët, duke paralajmëruar se në vitet e ardhshme mund të jetë më e shpejtë se sa pritej më parë dhe të rrisë nivelin e detit.

Akullnajat e botës, të cilat janë rregullatorë të rëndësishëm të klimës, po shkrihen me shpejtësi ndërsa bota ngrohet.

Në vlerësimin e parë global të këtij lloji, një ekip ndërkombëtar studiuesish gjeti një rritje të mprehtë të shkrirjes gjatë dekadës së fundit, me rreth 36 për qind më shumë akull të humbur midis 2012 dhe 2023 sesa në vitet 2000-2011.

Mesatarisht, rreth 273 miliardë tonë akull humbasin çdo vit – ekuivalente me konsumin e ujit të popullsisë së botës për 30 vjet, thanë ata.

Gjetjet janë “tronditëse”, por jo krejtësisht befasuese, sepse temperaturat globale po rriten me emetimet e gazeve serrë, tha Michael Zemp, një profesor në Universitetin e Cyrihut, i cili ishte bashkëautor i vlerësimit të botuar në revistën Nature.

Në përgjithësi, studiuesit zbuluan se akullnajat e botës kanë humbur rreth pesë përqind të vëllimit të tyre që nga fillimi i shekullit, me dallime të mëdha rajonale që variojnë nga një humbje prej dy përqind në Antarktidë deri në 40 përqind në Alpet Evropiane.

Zemp tha se rajonet me akullnaja më të vogla po i humbasin më shpejt dhe shumë “nuk do të mbijetojnë këtë shekull”.

Hulumtimi – i koordinuar nga Shërbimi Botëror i Monitorimit të Akullnajave (WGMS), Universiteti i Edinburgut dhe grupi kërkimor Earthwave – ishte një përpjekje për të kombinuar matjet në terren dhe satelitore për të krijuar një “vlerësim referencë” për monitorimin e humbjes së akullit.

Zemp, i cili drejton WGMS, tha se vëzhgimet e ekipit dhe studimet e modelimit të fundit sugjerojnë se shkrirja e akullnajave këtë shekull do të jetë më e shpejtë se sa parashikohej në vlerësimin e fundit nga ekspertët e klimës IPCC të Kombeve të Bashkuara.

“Prandaj, ne po përballemi me një rritje më të lartë të nivelit të detit deri në fund të këtij shekulli sesa pritej më parë,” tha ai për AFP, duke shtuar se humbja e akullnajave do të ndikonte gjithashtu në furnizimin me ujë të ëmbël, veçanërisht në Azinë Qendrore dhe Andet qendrore.

Akullnajat janë kontribuesi i dytë më i madh në rritjen globale të nivelit të detit – pas rritjes së shkaktuar nga zgjerimi i ujit të detit ndërsa ngrohet.

Rritja e gati dy centimetra e nivelit të detit që i atribuohet shkrirjes së akullnajave që nga viti 2000 do të thotë se pothuajse katër milionë njerëz të tjerë në brigjet e botës do të bëhen të prekshëm nga përmbytjet, vlerësojnë shkencëtarët.

“Strategjia e mbijetesës”

Tani për tani, akullnajat më të vogla po kontribuojnë më së shumti në ngritjen e nivelit të detit, por Martin Siegert, një profesor në Universitetin e Exeter-it i cili nuk ishte i përfshirë në studim, tha se kërkimi ishte “shqetësues”.

Kjo për shkak se parashikon humbje të mëtejshme të akullnajave dhe mund të tregojë se si shtresat e mëdha të akullit të Antarktidës dhe Grenlandës po i përgjigjen ngrohjes globale.

“Fletët e akullit tani po humbasin masë me një ritëm më të shpejtë – gjashtë herë më shumë se 30 vjet më parë – dhe kur ato ndryshojnë, ne ndalojmë së foluri për centimetra dhe fillojmë të flasim për metra”, tha ai.

Akullnajat kanë qenë shtytësit kryesorë të ndryshimeve klimatike të shkaktuara nga njeriu për dekada, dhe të dhënat e WGMS datojnë më shumë se një shekull.

Në shekullin e 20-të, vlerësimet bazoheshin në matjet në terren në rreth 500 akullnaja.

Kohët e fundit, satelitët kanë lejuar shkencëtarët të monitorojnë më mirë ndryshimet në 275,000 akullnajat e botës duke përdorur kamera, radar, lazer dhe metoda për të vlerësuar masën e Tokës.

Në janar, Kombet e Bashkuara thanë se shpëtimi i akullnajave të botës ishte një “strategji e rëndësishme mbijetese” për planetin.

Për ta bërë këtë, “duhet të zvogëloni emetimet e gazit serrë, është pjesë e barabartë e thjeshtë dhe e ndërlikuar,” tha Zemp. “Çdo e dhjeta e shkallës së ngrohjes që shmangim na kursen para, na shpëton jetë, na shpëton nga problemet”.