Zbulohen efektet anësore kronike të vaksinës kundër koronës

Vaksinat kundër COVID-19 kanë luajtur një rol kyç në reduktimin e ndikimit të pandemisë, parandalimin e sëmundjeve të rënda, shtrimet në spital dhe vdekjet dhe duket se mbrojnë kundër COVID-it afatgjatë.

Por disa kërkime tregojnë se në raste të rralla ato mund të shkaktojnë efekte anësore kronike të ngjashme me Covid-in afatgjatë. Një studim i ri kërkoi të gjente arsyet dhe të zbulonte nëse është e mundur të parashikohet se cilët njerëz do të kenë efekte të tilla anësore.

Studimi është i rëndësishëm për disa arsye: 1) tregon se efektet anësore, në kundërshtim me bindjet e antivaksistëve, nuk po mbulohen, por përkundrazi, ende po hulumtohen me zell; 2) studime të tilla zbulojnë mekanizmat me të cilët ndodhin efektet anësore; 3) ato më pas mund të krahasohen me pasojat e koronës; 4) mund të kërkohen strategji për zhvillimin e vaksinave më të sigurta dhe trajtimin e efekteve anësore.

Sipas vlerësimeve të Organizatës Botërore të Shëndetësisë (OBSH), të cilat bazohen në analizat e të dhënave nga studime të ndryshme, vaksinat kundër Covid kanë parandaluar më shumë se 60 milionë vdekje deri më sot.

Disa studime të mëdha kanë treguar se vaksinat reduktojnë vdekshmërinë nga të gjitha shkaqet, sepse ato reduktojnë ndjeshëm rrezikun e formave të rënda të Covid-it, si dhe komplikimet e mëvonshme.

Megjithatë, disa individë të rrallë raportojnë simptoma kronike që shfaqen menjëherë pas vaksinimit. Kjo gjendje e pakuptueshme dhe afatgjatë njihet si sindroma pas vaksinimit (PVS).

Në një studim të ri, shkencëtarët në Universitetin Yale kanë ndërmarrë hapa fillestarë në karakterizimin e kësaj gjendje dhe kanë zbuluar modele të mundshme imune që i dallojnë njerëzit me PVS nga të tjerët. Gjetjet janë ende në fazat e tyre të hershme dhe kërkojnë konfirmim të mëtejshëm, por në fund mund të ndihmojnë në formimin e strategjive për të ndihmuar të prekurit.

“Kjo punë është ende në fazat e saj të hershme dhe ne duhet të konfirmojmë këto gjetje,” thotë Akiko Iwasaki, një profesor i imunobiologjisë në Shkollën e Mjekësisë Yale (YSM) dhe bashkëautor i studimit të publikuar në MedRxiv.

“Por kjo na jep shpresë se mund të ketë diçka që mund të përdorim për të diagnostikuar dhe trajtuar PVS në të ardhmen,” shton ajo.

Disa nga simptomat më të zakonshme kronike të PVS përfshijnë lodhjen, mjegullën e trurit, neuropatitë, intolerancën ndaj ushtrimeve, mpirje, pagjumësi, palpitacione, dhimbje muskulore, tringëllimë në veshët, dhimbje koke dhe marramendje.

Këto simptoma zhvillohen një deri në dy ditë pas vaksinimit, por mund të zgjasin më shumë. Nevojiten kërkime të mëtejshme për të kuptuar incidencën e PVS në popullatën e vaksinuar. Tani për tani, gjithçka që dihet është se është shumë i vogël. Do të duhet gjithashtu të kryhen kërkime të mëtejshme për të përcaktuar lidhjen shkakësore midis PVS dhe vaksinimit.

“Është e qartë se disa individë përballen me sfida të rëndësishme pas vaksinimit.” “Është përgjegjësia jonë si shkencëtarë dhe klinicistë të dëgjojmë përvojat e tyre, të hetojmë tërësisht shkaqet themelore dhe të kërkojmë mënyra për të ndihmuar,” thotë bashkëautori i studimit Harlan Krumholz, profesor i mjekësisë në YSM.

Faza e testimit pas lëshimit të ilaçit quhet faza e katërt e provave klinike dhe gjatë saj monitorohet siguria afatgjatë, efikasiteti dhe efektet anësore të rralla në popullatën e gjerë që nuk mund të zbulohen në një kampion prej disa dhjetëra mijëra pjesëmarrësish në test, zakonisht në fazën e tretë.

Sipas të dhënave të disponueshme nga viti 2024, rreth 13.5 miliardë doza vaksinash COVID-19 janë administruar globalisht në rreth 70.6% të popullsisë së botës.

Të dhënat për studimin e ri u mblodhën nga studimi i Yale Listen to Immune, Simptom, and Treatment Experiences Now (LISTEN), i cili po i ndihmon studiuesit të kuptojnë më mirë COVID-in afatgjatë dhe PWS.

Në të, shkencëtarët përfshinë të dhëna nga 42 pjesëmarrës që raportuan simptoma të PVS dhe 22 njerëz që nuk raportuan asnjë simptomë të PVS.

Ata kërkuan karakteristika imune në mostrat e gjakut që ndryshonin midis dy grupeve. Ata zbuluan, ndër të tjera, se ata me PVS kishin nivele më të ulëta të disa nëntipave të qelizave T CD4+ dhe nivele më të larta të qelizave TNF-alfa+ CD8 T, të cilat janë lloje të qelizave të bardha të gjakut.

Janë vërejtur edhe ndryshime në nivelet e antitrupave që trupi përdor për të synuar SARS-CoV-2.

Kur matën nivelet e proteinës së spikes SARS-CoV-2 – pjesa e virusit që e lejon atë të hyjë në qelizat pritëse (grafiku më sipër), dhe që vaksinat Covid përdorin për të nxitur përgjigjet imune – ata zbuluan se disa individë me PVS, madje edhe ata pa prova të infeksionit, kishin nivele më të larta të proteinës së spikut sesa grupi i kontrollit. Në mënyrë tipike, proteina spike mund të zbulohet për disa ditë pas vaksinimit, por disa pjesëmarrës me PVS kishin nivele të matshme më shumë se 700 ditë pas vaksinimit të fundit. Prania e proteinës spike lidhet gjithashtu me Covid-in e gjatë.

“Ne nuk e dimë nëse nivelet e proteinave të majave janë shkaku i simptomave kronike sepse kishte pjesëmarrës të tjerë me PVS që nuk kishin nivele të matshme të proteinave të majave.” “Por ky mund të jetë një nga mekanizmat pas kësaj sindrome,” tha Iwasaki.

Ekipi i Yale, përveç pranisë së proteinës spike, po kërkon gjithashtu të vlerësojë kontributin e mundshëm të autoimunitetit, dëmtimit të indeve dhe riaktivizimit të virusit Epstein-Barr (EBV), i cili është i pranishëm në organizmat e shumicës dërrmuese të njerëzve. Studimi tregoi se njerëzit me PVS kanë nivele të rritura të antitrupave ndaj EBV.

Një kuptim më i thellë i PVS dhe shkaqeve të tij mund të çojë në vaksina edhe më të mira që kanë më pak efekte anësore, metoda efektive për diagnostikimin e sindromës dhe objektivat e trajtimit.

“Për shembull, nëse mund të përcaktojmë pse proteina e majës është e pranishme për kaq gjatë tek disa njerëz, ndoshta mund ta heqim atë – me antitrupa monoklonal, për shembull – dhe ndoshta kjo mund të ndihmojë në uljen e simptomave të PVS”, tha Iwasaki.

Imunologu dhe virologu, Prof. Dr. Vanda Juraniq Lisniq nga Fakulteti i Mjekësisë në Rijekë thekson se studimi ka mangësi të shumta, të cilat edhe vetë autorët i pranojnë. “E para është se është kryer në një mostër të vogël.” “Arsyeja për këtë mund të jetë se numri i efekteve anësore të raportuara të PSV është shumë i vogël,” thotë Juranić Lisnić.

“E dyta është se ende nuk ka kaluar nëpër rishikime”. Por duke qenë se po flasim për shkencëtarë dhe institucione shumë me reputacion, gjithsesi ka peshë. “Problem tjetër është se pacientët që kanë PVS vetëdiagnostikohen dhe për momentin nuk ka ende kritere klinike për diagnozën e saj dhe as nuk e dimë nëse është një apo më shumë sindroma apo është fare sindromë”, shpjegon ai.

Më tej, nga 42 pacientë, 60% e tyre përveç vaksinimit kanë pasur edhe Covid, gjë që e vështirëson edhe më shumë interpretimin.

“Konfirmimi i transmetimit përcaktohet nga zbulimi i antitrupave ndaj proteinës N, e cila zhvillohet vetëm nga njerëzit që kanë qenë në kontakt me SARS-CoV-2, virusin që ai mbart”. Por, për fat të keq, është e pamundur të përcaktohet se në çfarë momenti ata njerëz janë infektuar me virusin dhe sa herë. “Më në fund, përqendrimet e matura të proteinës S ishin jashtëzakonisht të ulëta – femtomolar, kështu që është e diskutueshme nëse ato janë fare fiziologjikisht relevante”, thotë virologu nga Rijeka.

Së fundi, është e rëndësishme të theksohet ajo që autorët kanë shkruar në studim.

“Kërkimet në këtë fushë mbartin rrezikun e nxitjes së debatit rreth vaksinimit.” Përfitimi neto i programit të vaksinimit kundër COVID-19 është i qartë dhe ka shqetësime për hezitimin e vaksinimit. Megjithatë, frika nga nxitja e hezitimit të vaksinave nuk duhet të pengojë përpjekjet për të hulumtuar këtë gjendje – dhe përparimin për njerëzit që vuajnë.”