Pse duhet të shqetësoheni për një rrëzim të tregut të aksioneve edhe nëse nuk zotëroni aksione

Tregjet e aksioneve në Azi dhe Evropë u përmbytën nga tarifat e vendosura nga presidenti amerikan Donald Trump, pas së cilës Pekini u hakmor me kundërmasa.

Gjithçka po bie

Që kur Trump shpalli tarifat – 10 për qind për mallrat e importuara nga të gjitha vendet, me norma më të larta për partnerët kryesorë si Kina, BE dhe Vietnami – tregjet globale kanë humbur triliona dollarë në vlerë.

Tregjet evropiane të aksioneve janë në nivelin më të ulët në 16 muajt e fundit. Edhe stoqet e mbrojtjes po bien, si prodhuesi i armëve Rheinmetall, aksionet e të cilit ranë gati 24 për qind. Për sa i përket bankave, “Barclays” ra me 8 për qind, “Natvest” me 7 për qind etj.

Dhe ndërkohë që bursat evropiane shënuan nivelet më të ulëta të 16 muajve, bursa australiane përfundoi në nivelin më të ulët që nga fundi i vitit 2023.

Është veçanërisht dramatik në Azi. Tregu i aksioneve të Hong Kongut ra me 13.22 për qind. Kjo është dita më e keqe për atë bursë në 28 vitet e fundit. Përveç Hong Kongut, tregu më i goditur është Tajvani. Një analist i BBC-së e quajti situatën në Azi një “banjo gjaku”.

Goldman Sachs ngriti vlerësimin e saj për rrezikun e një recesioni të SHBA-së në vitin e ardhshëm nga 35 për qind në 45 për qind, ndërsa uli parashikimin e saj për rritjen ekonomike. JP Morgan tani vlerëson se ka një shans 60 për qind për një recesion si në SHBA ashtu edhe në nivel global.

Si do të ndikojë një përplasje ose përplasje e tregut të aksioneve tek personi mesatar, dikush që nuk zotëron aksione? Këtë pyetje e shpjegon analisti ekonomik Luka Brkiq.

– Natyrisht, njeriu i vogël mund të thotë se asgjë nuk ndryshon drejtpërdrejt për të, nuk ka aksione dhe ai nuk është i interesuar për rritje ose rënie. Por ju nuk mund të jeni të mbrojtur në një sistem që është i lidhur përmes shkëmbimit ndërkombëtar të kapitalit. Nëse bursat po bien, dhe po bien, kanë humbur 6000 miliardë dollarë në vlerë në këto pak ditë, në fund të fundit kjo çon në një rënie të prodhimit, me çka mund të priten pushime nga puna dhe probleme sociale. Nëse ndodhin skenarë të tillë të shëmtuar, do të vuani pasojat edhe pse nuk keni një letër me vlerë të cilës po i bie vlera – thotë ai.

Ai shton se do të ketë një reaksion zinxhir.

– Tashmë shohim që çmimi i naftës po bie, që do të thotë se pritet një rënie e prodhimit. Kjo do të thotë se një recesion po afrohet. Ekonomia botërore po merr ende frymë relativisht mirë, por nëse vazhdojmë të futemi në këtë rënie, kjo do të çojë në inflacion. Në planin afatgjatë, mund të ketë një recesion ose, në një rast akoma më të keq, depresion – shton Brkiq.

Për sa i përket ndikimit në jetën e përditshme, mund të pritet që kjo krizë të prekë edhe zinxhirët e furnizimit global. Për këtë flet analisti ekonomik Dejan Kovach.

– Ky është një tronditje për zinxhirët e furnizimit global që nuk e kemi parë kurrë më parë – thotë ai, duke shtuar se efektet do të jenë të ndryshme në varësi të sektorit.

Ai gjithashtu i referohet produkteve të përditshme si kafeja.

– Kur sheh se Kolumbia, Vietnami dhe Brazili preken nga tarifat, është e pamundur të mos ndikohet në çmimin e kafesë që pimë çdo ditë – thotë Kovacs.

– Është i mundur edhe drejtimi i kundërt, që është edhe më keq, është deflacioni, që nënkupton rënie të nivelit të përgjithshëm të çmimeve, por edhe rënie të madhe të pagave. Rruga e mesme ka më shumë gjasa, që është stagflacioni, ku keni një nivel më të lartë të papunësisë dhe inflacionit, dhe kriza stagflacioniste e borxhit është sëmundja më e madhe e sistemit ekonomik – shton Brkic.

Analisti ekonomik Damir Novotny thotë se nuk jemi të sigurt nëse është një rënie e madhe në bursë apo një korrigjim i tregut.

– Gjatë sulmeve të tilla ekonomike dhe politike në tregun më të madh në botë, një numër i madh investitorësh janë të mërzitur, tregjet kanë reaguar, indekset kanë rënë në SHBA dhe Evropë, veçanërisht në Azi, dhe tani investitorët po shesin aksione sepse nuk i besojnë politikës ekonomike amerikane dhe nuk e dinë se në cilin drejtim do të shkojnë. Secili prej këtyre korrigjimeve të mëdha, që, me sa shohim, janë korrigjime nga 4-5 për qind në 10 apo edhe 15 për qind, sjell trazira në mbarë botën, por edhe në tregjet e vogla – thotë ai.

Normat e interesit mund të rriten, shtuan ekspertët.

– Nga ana tjetër, korrigjimet mund të shkaktojnë shqetësime në drejtim të rritjes së normave të interesit, që është rasti kur ka trazira më të mëdha në tregje. Nuk do të jetë mirë për ata që janë në borxhe. Para këtij vendimi për vendosjen e tarifave, banka qendrore amerikane kishte planifikuar uljen e normave të interesit. Një proces të ngjashëm ka nisur edhe Banka Qendrore Evropiane dhe tani kjo situatë do t’i parandalojë – përfundojnë ekspertët.