Shkencëtarët llogarisin se sa jetë kanë shpëtuar vaksinat
Shkencëtarët llogarisin se sa jetë kanë shpëtuar vaksinat
Edhe pse vaksinat janë ndër sukseset më të mëdha mjekësore në historinë e njerëzimit, besimi tek ato po bie në shumë vende, veçanërisht pas pandemisë Covid.
Lëvizjet kundër vaksinimit, përhapja e dezinformatave dhe hezitimi ndaj vaksinimit po bëhen gjithnjë e më të zakonshme dhe të përhapura, dhe pasojat janë tashmë të dukshme – sëmundjet që ishin pothuajse të zhdukura po përhapen përsëri.
Fatkeqësisht, dezinformimi i promovuar nga njerëz në pozicione të shquara politike gjithashtu kontribuon ndjeshëm në këtë.
Mbi 154 milionë jetë të shpëtuara.
Vaksinat, sipas studimeve të shumta të mëdha epidemiologjike, janë drejtpërdrejt përgjegjëse për shpëtimin e miliona jetëve. Vitin e kaluar, shkencëtarët u përpoqën ta vlerësonin atë kontribut në më shumë detaje. Me rastin e 50-vjetorit të fillimit të programit global të vaksinimit të fëmijëve, revista prestigjioze mjekësore The Lancet publikoi një analizë sipas së cilës vaksinat kundër 14 sëmundjeve infektive, përfshirë fruthin, difterinë, tetanosin dhe hepatitin B, kanë shpëtuar rreth 154 milionë jetë që nga viti 1974, nga të cilat 94 milionë janë të porsalindur.
Me fjalë të tjera, vaksinat shpëtojnë gjashtë jetë çdo minutë. Kontributi më i madh është dhënë nga vaksina kundër fruthit, me afërsisht 94 milionë jetë të shpëtuara. Organizata Botërore e Shëndetësisë vlerëson se vaksinimi i fëmijëve parandalon midis 3.5 dhe 5 milionë vdekje çdo vit.
Është e rëndësishme të theksohet se këto shifra nuk përfshijnë vaksinat kundër Covid-19, gripit sezonal dhe lisë – një sëmundje që deri më tani është zhdukur plotësisht falë imunizimit global.
Vaksinat janë jashtëzakonisht të sigurta.
Vaksinat e përdorura në programin EPI janë ndër më të sigurtat në mjekësi. Ato i nënshtrohen kërkimeve të rrepta klinike, testimeve shumëfazore dhe monitorimit të vazhdueshëm pasi të jenë lëshuar në përdorim.
Efektet anësore janë zakonisht të lehta dhe të përkohshme (për shembull, dhimbje në vendin e vaksinës ose ethe e lehtë), ndërsa reaksionet serioze janë jashtëzakonisht të rralla.
Kthimi i fruthit dhe sëmundjeve të tjera
Pavarësisht kësaj, disa njerëz, në mënyra të ndryshme, përfitojnë nga përhapja e frikës nga vaksinimi.
Për shkak të mbulimit të reduktuar të vaksinimit, Shtetet e Bashkuara kanë parë dy vdekje te fëmijët nga fruthi vetëm brenda pak muajsh këtë vit, hera e parë në më shumë se një dekadë. Dy fëmijët nuk ishin vaksinuar sepse prindërit e tyre i përkisnin komunitetit të krishterë menonitë, i cili refuzon mjekësinë dhe teknologjinë moderne. Në vitin 2025, mbi 700 raste u raportuan në Shtetet e Bashkuara, përfshirë 541 në Teksas. Më shumë se 70 përqind e të infektuarve në atë shtet janë fëmijë dhe të porsalindur.
Në vendet e Evropës Lindore, mbulimi i vaksinimit po bie ndjeshëm. Për shembull, në vitin 2023, Mali i Zi kishte vetëm 24 përqind të fëmijëve të vaksinuar kundër fruthit, dhe Bosnja dhe Hercegovina kishte 55 përqind. Për të arritur imunitetin e tufës, të paktën 95 përqind e njerëzve duhet të vaksinohen, pasi fruthi është një nga sëmundjet më ngjitëse.
Vaksinat kundër Covid kanë shpëtuar mbi 20 milionë jetë.
Siç është vënë re tashmë, vlerësimi i botuar në The Lancet nuk përfshin jetët e shpëtuara nga vaksina kundër Covid-19. Këto vaksina shpëtuan midis 14 dhe 20 milionë jetë vetëm në vitin e parë të pandemisë.
Përveç kësaj, ato parandaluan kolapsin e sistemeve të kujdesit shëndetësor dhe ulën rrezikun e formave më të rënda të sëmundjes, shtrimeve në spital dhe ndërlikimeve.
Zvogëlimi i pasojave të Covid-19
Sipas të dhënave nga Agjencia Britanike e Sigurisë Shëndetësore, vaksinat kundër Covid kanë ulur gjithashtu rrezikun e zhvillimit të Covid-it afatgjatë me 41 deri në 50 përqind.
Një analizë e gjerë britanike e botuar në Nature Communications, e kryer me 45.7 milionë të rritur, tregoi se vaksinat kundër Covid-19, në kundërshtim me frikën e “vaksinave të patestuara” që përhapen gjatë pandemisë, zvogëlojnë rrezikun e trombozës, atakut në zemër dhe embolizmit pulmonar.
Vaksinat kanë ndryshuar botën dhe kanë zgjatur jetëgjatësinë.
Efektiviteti i vaksinave konfirmohet edhe nga zgjatja e jetëgjatësisë në njëqind vitet e fundit. Gjegjësisht, që nga fundi i shekullit të 19-të, jetëgjatësia në shumë vende është pothuajse dyfishuar. Pjesërisht kjo është për shkak të përparimeve në mjekësi, higjienë dhe të ushqyerit, por vaksinat luajtën një rol kyç.
Pa vaksinat kundër fruthit dhe lisë, bota do të kishte ende rreth 10 milionë vdekje në vit vetëm nga këto dy sëmundje.
Shkenca është e qartë. Problemi është besimi.
Sot, shumë mjekë nuk i kanë parë kurrë sëmundje si rubeola ose poliomeliti personalisht, jo sepse ato u zhdukën vetë, por sepse vaksinat ishin jashtëzakonisht efektive. Por pikërisht për shkak të atij suksesi, shumë njerëz harruan se sa të rrezikshme ishin këto sëmundje.
Fatkeqësisht, kjo harresë vjen me një çmim. Sa më shumë të bjerë besimi tek vaksinat, aq më shumë sëmundje do të rikthehen.
– Është për të ardhur keq që për shkak të mbulimit të pamjaftueshëm, nuk po shfrytëzohet potenciali i plotë i vaksinimit, që është eliminimi i sëmundjeve që mund të zhduken përmes vaksinimit – thonë epidemiologët.
