Analizë: Pse Izraeli fitoi votat e audiencës në Eurovision 2025?

Bazel – Këngëtari austriak JJ fitoi Festivalin e Këngës në Eurovision në Bazel të Zvicrës, duke mposhtur favoritin Yuval Raphael nga Izraeli, i cili u rendit i dyti. Çfarë do të kishte ndodhur nëse Izraeli do të kishte fituar, në këto kushte gjeopolitike? A do ta lejonte EBU një konkurs dhe a do ta bojkotonin vendet pjesëmarrëse ngjarjen, në të cilën këtë vit morën pjesë 37 vende dhe rreth 60,000 spektatorë i ndoqën shfaqjet drejtpërdrejt? Vitin e kaluar, deri në 160 milionë njerëz e ndoqën ndeshjen në televizion dhe 7 milionë përmes mediave sociale. Megjithatë, Izraeli tenton të marrë një numër të madh votash në votimin e audiencës në Eurovision dhe shumë më pak vota nga juritë kombëtare.

Kjo ishte veçanërisht e vërtetë të shtunën në mbrëmje, në finalen e konkursit të 69-të të këngës në Eurovision, pasi Yuval Raphael, përfaqësuesja e Izraelit, kryesoi votimin e publikut me këngën e saj “New Day Will Rise”.

Ajo përfundoi me 297 vota nga miliona shikues në mbarë botën, rezultati më i lartë i audiencës së natës. Kur iu shtuan 60 votat e saj nga juritë ndërkombëtare, votat e publikut i dhanë asaj një total prej 357 votash, duke e renditur në vendin e dytë në përgjithësi.

Ngjashëm me polemikën në SHBA mbi votën popullore kundrejt Kolegjit Zgjedhor, Izraeli tenton të marrë një numër të madh votash në votimin e audiencës në Eurovision dhe shumë më pak vota nga juritë kombëtare.

Dallimi nuk është aspak i habitshëm kur shikon kontekstin. Në komentet gjatë finales së Eurovisionit, transmetuesit publikë në Evropë kritikuan Izraelin për luftën e tij kundër Hamasit në Gaza. Spanja madje transmetoi një banderolë që shkruante, në spanjisht dhe anglisht, “Kur të drejtat e njeriut janë në rrezik, heshtja nuk është një opsion. Paqe dhe drejtësi për Palestinën”.

Transmetuesit publikë të Irlandës dhe Spanjës kërkuan një diskutim nëse do të lejohej pjesëmarrja e Izraelit para konkursit, ose me fjalë të tjera, ata donin të diskutonin ndalimin e Izraelit. Shtatëdhjetë ish-konkurrentë të Eurovisionit kanë bërë thirrje për përjashtimin e transmetuesit izraelit Kan për shkak të dyshimeve për bashkëpunim në atë që ata e quajnë “gjenocid” dhe pushtimin e vazhdueshëm të territoreve palestineze. Ata pretendojnë se gazetarët e Kanës mbështesin veprimet ushtarake në Gaza, të cilat sipas tyre janë në kundërshtim me parimet e neutralitetit të Eurovisionit. Përveç kësaj, fituesi i Eurovision 2024, Nemo, bëri thirrje publikisht për përjashtimin e Izraelit nga konkursi, duke deklaruar se konflikti në Gaza bie ndesh me vlerat e Eurovision.

Në të njëjtën kohë, EBU përballet me kritika për standarde të dyfishta në sjelljen e saj. Pas pushtimit të Ukrainës nga Rusia, EBU e përjashtoi Rusinë nga Eurovision, duke deklaruar se përfshirja e këngëtares ruse do të rrezikonte konkursin. Megjithatë, të njëjtat masa nuk u zbatuan ndaj Izraelit, duke ngritur pyetje në lidhje me qëndrueshmërinë e organizatës në zbatimin e rregullave të saj. Kënga e interpretuar nga Rafael, fillimisht e quajtur “October Rain”, u ndryshua me kërkesë të EBU-së për shkak të referencave të dyshuara politike në tekst. Kënga tani quhej “New Day Will Rise” dhe u miratua nga EBU për pjesëmarrje në konkurs.

Por fansat e muzikës në mbarë botën ndiheshin shumë ndryshe, gjë që ishte e dukshme nga votat e tyre për Izraelin. Historia ishte e ngjashme vitin e kaluar, kur “The Hurricane” i Eden Golan u rendit i dyti në votimin e audiencës, por u rendit vetëm i pesti në përgjithësi për shkak të votave të ulëta nga juritë kombëtare.

Publiku ndërkombëtar tregon mbështetje për Izraelin

Audienca në Suedi, Spanjë, Zvicër, Belgjikë, Australi, Portugali dhe Mbretërinë e Bashkuar i dhanë Izraelit “një duzinë pikësh”, ose rezultatin e tyre më të lartë. Izraeli mori gjithashtu 12 pikë nga votuesit për “Pjesën tjetër të botës”.

Ndërsa transmetuesit publikë mund ta përçmojnë Izraelin, audiencat anembanë botës ose e shijuan këngën, ose u prekën nga historia e mbijetesës së Rafaelit, ose të dyja.

Yuval Raphael është një nga të mbijetuarat e sulmit terrorist në festivalin Supernova, të mbajtur pranë Rripit të Gazës më 7 tetor 2023. Gjatë sulmit, ajo mbijetoi duke u shtirur si e vdekur, duke qëndruar e shtrirë midis trupave të të vrarëve për më shumë se tetë orë. Nga të gjithë të pranishmit, vetëm njëmbëdhjetë vetë mbijetuan. 

Siç shkroi autori dhe komentatori Hen Matzig në X/Twitter: “Vota e publikut në #Eurovision thotë: mediat sociale nuk janë jeta reale.”

Ky është një fakt i rëndësishëm për t’u mbajtur mend. Ndërsa segmente të caktuara të popullsisë së vendeve evropiane mund ta përçmojnë Izraelin, qindra miliona votues i vunë paratë e tyre aty ku ishin votat e tyre – dhe ata zgjodhën Izraelin.

Izraeli ka marrë pjesë në Festivalin e Këngës në Eurovision 47 herë që nga debutimi i tij në vitin 1973. Izraeli e ka fituar Eurovisionin katër herë dhe e ka organizuar konkursin në Jerusalem në vitet 1979 dhe 1999, si dhe në Tel Aviv në vitin 2019.

Kjo situatë e paraqet Eurovisionin përballë sfidave të reja në ruajtjen e misionit të tij të përfshirjes dhe neutralitetit, ndërkohë që përballet njëkohësisht me realitetin e konflikteve politike globale.

Ushtria izraelite ka kryer një ofensivë brutale në Gaza që nga 7 tetori 2023, në të cilën janë vrarë mbi 53,000 palestinezë, shumica prej tyre gra dhe fëmijë.

Gjykata Ndërkombëtare Penale lëshoi ​​në nëntor urdhër-arreste për kryeministrin izraelit Benjamin Netanyahu dhe ish-ministrin e tij të Mbrojtjes Yoav Galant për krime lufte dhe krime kundër njerëzimit në Gaza.

Izraeli përballet gjithashtu me një padi për gjenocid para Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë për veprimet e tij ushtarake në enklavë.