‘Mariupoli është i rrënuar’, banorët mohojnë historitë e Rusisë për qytetin e ‘rindërtuar’ pas pushtimit

“Ajo që po tregojnë në televizionin rus janë përralla për budallenj. Pjesa më e madhe e Mariupolit është ende në rrënoja”, thotë John, një ukrainas që jeton në Mariupolin e pushtuar nga Rusia.

Atij i është ndryshuar emri nga BBC nga frika për hakmarrje nga autoritetet ruse.

“Ata po riparojnë fasadat e ndërtesave në rrugët kryesore, ku sjellin kamera për të xhiruar. Por pas qoshes, ka rrënoja dhe boshllëk.  Shumë njerëz ende jetojnë në apartamente gjysmë të shkatërruara me muret e tyre që mezi qëndrojnë”, thotë ai.

Kanë kaluar pak më shumë se tre vjet që kur Mariupol u mor nga forcat ruse pas një rrethimi brutal dhe bombardimi pa dallim – një moment kyç në muajt e parë të pushtimit të plotë të Ukrainës nga Rusia.

Mijëra u vranë dhe OKB vlerësoi se 90% e ndërtesave të banimit u dëmtuan ose u shkatërruan.

Në muajt e fundit, videot nga disa ndikues pro-rusë kanë pikturuar një pamje të një qyteti me shkëlqim, ku strukturat e dëmtuara janë riparuar dhe ku jeta është rikthyer në normalitet.

Por BBC ka folur me më shumë se gjysmë dhjetëra persona – disa ende jetojnë në Mariupol, të tjerë që ikën pasi kaluan kohë nën pushtim – për të krijuar një pamje të vërtetë të jetës në qytet.

“Ka shumë gënjeshtra që qarkullojnë përreth”, thotë 66-vjeçarja Olha Onyshko, e cila u arratis nga Mariupol në fund të vitit të kaluar dhe tani jeton në Ternopil të Ukrainës.

“Nuk do të thosha se ata [autoritetet ruse] kanë riparuar shumë gjëra. Ka një shesh qendror – vetëm ndërtesat atje janë rindërtuar. Dhe ka edhe hapësira bosh aty ku ndodheshin ndërtesat. Ata pastruan rrënojat, por as nuk i ndanë trupat e vdekur, ata thjesht u ngarkuan në kamionë me rrënojat dhe u nxorën jashtë qytetit”, shtoi ajo.

Mariupoli po përballet gjithashtu me mungesa të mëdha uji.

“Uji rrjedh për një ose dy ditë, pastaj nuk vjen për tre ditë. Ne mbajmë kova dhe kanaçe me ujë në shtëpi. Ngjyra e ujit është aq e verdhë saqë edhe pasi e zien, është e frikshme ta pish”, thotë James, një tjetër banor i Mariupolit, emri i të cilit është ndryshuar.

Disa madje kanë thënë se uji duket si “coca cola”.

Serhii Orlov, i cili e quan veten nënkryetar bashkie i Mariupolit në mërgim, thotë se kanali Siverskyi Donets-Donbas, i cili furnizonte me ujë qytetin, u dëmtua gjatë luftimeve.

“Vetëm një rezervuar mbeti që furnizonte me ujë Mariupolin. Për popullsinë aktuale, kjo do të kishte zgjatur për rreth një vit e gjysmë. Meqenëse pushtimi ka zgjatur më shumë se kaq, kjo do të thotë se nuk ka fare ujë të pijshëm. Uji që njerëzit përdorin nuk përmbush as standardin minimal të ujit të pijshëm”, thotë Serhii.

Ka ndërprerje të shpeshta të energjisë elektrike, ushqimi është i shtrenjtë dhe ilaçet janë të pakta, thonë banorët.

“Ilaçet bazë nuk janë të disponueshme. Diabetikët kanë vështirësi të marrin insulinë në kohë dhe është jashtëzakonisht e shtrenjtë”, thotë James.

Pavarësisht vështirësive, pjesa më e vështirë e të jetuarit në qytet, thonë banorët, është të shikosh se çfarë po u mësohet fëmijëve ukrainas në shkollë.

Andrii Kozhushyna studioi në një universitet në Mariupol për një vit pasi u pushtua. Tani ai është arratisur në Dnipro.

“Ata po u mësojnë fëmijëve informacion dhe propagandë të rreme. Për shembull, tekstet shkollore thonë se rajonet e Donetskut, Luhanskut, Kharkivit, Zaporizhzhisë, Khersonit, Odesës, Krimesë dhe madje edhe Dnipropetrovskut janë të gjitha tashmë pjesë e Rusisë”, thotë Andrii.