A e dini se çamçakëzi mund të fshihet në zorrët tuaja për vite me rradhë!?

Në romanin e parë të Harry Potter, profesori Severus Snape shpreson ta turpërojë Harrin duke e pyetur për bezoarët (një koleksion i lëndës pjesërisht ose plotësisht të patretur të bllokuar në sistemin gastrointestinal). Sipas Snape, këto janë masa guri që gjenden në stomakun e një dhie që mund të veprojë si një antidot për shumicën e helmeve. Më vonë në serial, bezoarët janë linja e shpëtimit për Ron Uezlin e helmuar.

Emri bezoar është një derivat i gjuhëve persiane dhe arabe, i përkthyer si “anthelm” – nga ku ndoshta J. K. Rowling u frymëzua. Por shumë lexues të Harry Potter mund të mos e kenë kuptuar se bezoarët nuk janë thjesht një pjellë e imagjinatës së Rowling.

Dhe ndërsa është e vërtetë se ato mund të gjenden në stomakun e dhive dhe kafshëve të tjera, njerëzit gjithashtu mund t’i zhvillojnë ato – në stomakun, zorrët dhe madje edhe në trake.

Bezoarët janë shpesh në pamje gurore dhe mund të përbëhen nga çdo material që nuk do të tretet dhe absorbohet përmes murit të zorrëve. Si rezultat, materiali grumbullohet në lumen – hapësira e zbrazët e zorrëve, duke u rritur gradualisht. Kërkohen kushte të caktuara që dikush të zhvillojë një bezoar.

Llojet e bezoarëve

Ka një shumëllojshmëri të gjerë të llojeve të bezoarëve, që zakonisht klasifikohen sipas asaj prej nga janë bërë. Për shembull, ka fitobezorë me bazë bimore – sepse materiali bimor përbëhet kryesisht nga celuloza, një përbërje që nuk tretet nga njerëzit. Por ngrënia e një mollë japoneze, për shembull, mund të shkaktojë diospirobezoar – një nëngrup fitobezovarësh të shkaktuar veçanërisht nga mbikonsumimi i këtij fruti. Ky frut është veçanërisht i pasur me tanine që i japin një shije të hidhur, veçanërisht kur është i papjekur – dhe këto tanina janë identifikuar si një rrezik i lartë për shkaktimin e bezoarëve.

Shumë materiale të tjera mund të zhvillohen në bezoar. Fijet e frutave dhe perimeve, qumështi, ilaçet dhe çamçakëzi mund të formojnë një masë të patretshme në stomak, ndërsa gëlltitja e materialeve inorganike si letra dhe plastika mund të shkaktojë gjithashtu bezoar.

Kjo lidhet me gjendjen “pica”, e cila përshkruan dëshirën për ushqime që nuk mund të hahen ose ato ushqime pa vlera ushqyese dhe është më e zakonshme tek gratë shtatzëna.

Bezoarët gjatë epokës

Bezoarët prej guri të hequra nga kafshët dikur ishin të njohura si sende koleksionistësh, kryesisht sepse besohej se shëronin helmimin. Ata ka të ngjarë të kenë ekzistuar si koleksione në Lindjen e Afërt shumë kohë përpara mbërritjes së tyre në Evropën mesjetare. Në ato ditë të mbretërve, zotërinjve dhe tregtarëve – shumë prej të cilëve ishin të fiksuar nga frika se mos helmoheshin, hedhja e një bezoari në një enë për pije u bë një praktikë mbrojtëse. Për fat të keq, rezultati është zero.

Bezoarët e sotëm

Ashtu si shumë gurë në trup, si gurët e tëmthit dhe gurët e veshkave, nëse bezoarët nuk shpërthejnë në hapësira më të vogla ku mund të vendosen, ata mund të mos shkaktojnë asnjë simptomë – dhe mund të mbeten të fshehur për vite me rradhë. Nëse bezoarët me të vërtetë shkaktojnë probleme, si të përziera, dhimbje barku dhe të vjella, madje edhe gjakderdhje – ato mund të hiqen me metoda të ndryshme. Nëse bezoari është mjaft i vogël, ai mund të hiqet përmes një endoskopi – një mjet i lidhur me një kamerë që mund të shohë se çfarë ka brenda zorrës – për të hequr gurin. Heqja e bezoarëve më të mëdhenj mund të kërkojë kirurgji.

Një metodë jo-invazive e përdorur për të trajtuar disa bezoar, përfshirë gurët japonezë të mollës, është shpërbërja e tyre me solucione të kripura, preparate enzimatike dhe, çuditërisht, “koks”.

Por shqetësimi është se nëse këto trajtime potencialisht mund të shpërndajnë një gur, atëherë çfarë mund t’i bëjnë ato stomakut?

Nëse jeni të prirur ndaj bezoarëve ose jeni të shqetësuar për zhvillimin e një të tillë, shmangni ushqimet me rrezik më të lartë si mollët japoneze, selino, kungulli, kumbullat dhe lëvozhgat e farave të lulediellit – dhe përtypni ushqimet tërësisht përpara se të gëlltisni. Shmangni artikujt jo ushqimorë të patretshëm, përfshirë flokët, dhe kërkoni këshilla mjekësore nëse jeni të shqetësuar për gjendjen e pikave.