Asteroidi që zhduku dinosaurët ndërpreu një proces kyç për jetën në Tokë, thonë shkencëtarët

Epoka e dinosaurëve përfundoi 66 milionë vjet më parë, kur një asteroid me madhësinë e një breshëri goditi pranë bregut të Meksikës së sotme.

Por saktësisht se si ndodhi zhdukja masive e 75 për qind të specieve të Tokës në vitet pas atij ndikimi mbetet e paqartë.

Hulumtimet e mëparshme treguan se squfuri i lëshuar nga përplasja la një krater 180 kilometra të gjerë, ndërsa bloza nga zjarret pyjore shkaktoi një dimër global dhe temperaturat ranë.

Por një studim i ri i botuar në revistën Nature Geoscience sugjeron se pluhuri i imët i shkaktuar nga shkëmbi pluhur i hedhur në atmosferën e Tokës nga ndikimi ka të ngjarë të luajë një rol më të madh. Ky pluhur bllokoi diellin në atë masë sa që bimët nuk ishin në gjendje të kryenin fotosintezën, një proces biologjik vendimtar për jetën, për dy vjet pas ndikimit.

– Paaftësia për të realizuar fotosintezën pothuajse dy vjet pas ndikimit shkaktoi sfida serioze për jetën në Tokë – thotë autori kryesor i hulumtimit dhe shkencëtari planetar Jem Berk Senel, një studiues postdoktoral në Observatorin Mbretëror në Belgjikë.

– Ai prishi rrjetën ushqimore, duke krijuar një reagim të virgjër ndaj zhdukjes – shton ai.

Për të arritur gjetjet e tyre, shkencëtarët zhvilluan një model kompjuterik për të simuluar klimën globale pas goditjes së asteroidit. Modeli bazohet në informacionin e publikuar në lidhje me klimën e Tokës në atë kohë, si dhe në të dhëna të reja nga mostrat e sedimentit të marra nga Siti Fosil Tanis në Dakotën e Veriut.

Kjo faqe ofron një rekord unik të asaj që ishte ndoshta ngjarja më domethënëse në historinë e jetës në planetin tonë. Shkencëtarët kanë gjetur peshq të fosilizuar me ndihmën e të cilëve u zbulua se asteroidi goditi Gadishullin Jukatan në Meksikë. Fosile të tjera të gjetura atje tregojnë me detaje të paprecedentë se si u zhvillua dita kataklizmike.

– Për një kohë të gjatë supozohej se mekanizmi kryesor i vrasjes ishte i ftohti ekstrem pas krijimit të kraterit Chicxulub, por sigurisht që ndërprerja e fotosintezës pas goditjes është vetë mekanizmi – thotë Senel.

– Brenda javësh, muajsh (pas ndikimit), planeti pësoi një “mbyllje” globale të fotosintezës, e cila vazhdoi për gati dy vjet. Gjatë këtyre dy viteve, fotosinteza u zhduk plotësisht. Pastaj filloi të kthehej, dhe brenda tre deri në katër vjet, fotosinteza u rikuperua plotësisht – shton Senel.

Mass Extinction Mysteries

Sennell thotë se modeli zbuloi se mbyllja e fotosintezës ishte e lidhur drejtpërdrejt me pluhurin e imët të hedhur në atmosferë që bllokonte diellin.

Paleontologu Alfio Alessandro Chiarenza tha se kërkimi ndihmoi në zbulimin e disa prej mistereve që rrethojnë ngjarjen e zhdukjes masive.

– Avantazhi kryesor i këtij punimi është se ai ofron kufizime më të sakta në përbërjen, vetitë dhe kohëzgjatjen e përbërësit të pluhurit të imët të nxjerrë nga vendi i goditjes, gjë që kontribuoi në zbehjen globale të ndikimit. Ky informacion i ri na lejon të hetojmë më rigorozisht proceset dhe kohëzgjatjen, duke hedhur dritë mbi mekanizmat që qëndrojnë prapa bllokimit të rrezatimit diellor, gjë që rezulton në mbylljen e fotosintezës dhe një rënie të ndjeshme të temperaturave në kushte të përshtatshme për jetën, për shembull, për jo. -dinosaurët e shpendëve – tha Chiarenza, bashkëpunëtor kërkimor në Universitetin e Vigos, Spanjë.