Bletët jetojnë dukshëm më shkurtër, ky është një problem për të gjithë botën

Hulumtimet e reja kanë treguar se jetëgjatësia e bletëve është ulur me gati 50 për qind në 50 vjetët e fundit.

Hulumtimet e Listës së Kuqe Evropiane për Bletët thonë se një në dhjetë lloje të bletëve të egra po përballet me zhdukjen dhe studiuesit po u bëjnë thirrje njerëzve të pyesin veten se si do të reagonin nëse jetëgjatësia e njeriut do të përgjysmohej. Kjo do të thotë se një person mesatar do të jetonte 41 në vend të 82 vjet.

E ardhmja e njerëzimit është e lidhur me bletët, sepse pa to është e pamundur të rriten shumica e kulturave nga të cilat varet ushqimi i njeriut.

Ky hulumtim mund të ndihmojë në shpjegimin e nivelit të lartë të vdekjeve të kolonive të bletëve në të gjithë botën në dekadat e fundit. Vdekja e bletëve ishte veçanërisht e theksuar në SHBA gjatë dimrit 2006/2007. kur disa bletarë komercialë humbën 90 për qind të kolonive të tyre.

Shkalla të pashpjegueshme të larta të vdekjeve të kolonive të bletëve janë raportuar në Kanada, Australi, Belgjikë, Francë, Holandë, Greqi, Itali, Portugali, Spanjë, Zvicër, Gjermani, Finlandë dhe Poloni. Gjatë dimrit të ftohtë 2012/2013. 29 për qind e kolonive të bletëve në Britaninë e Madhe vdiqën.

Autorët e studimit Anthony Nearman dhe Dennis van Engelsdorp nga Universiteti i Maryland-it përdorën modelimin matematikor për të treguar se jetëgjatësia më e shkurtër e bletëve mund të çojë në zhdukje masive të kolonive. Sipas të dhënave të tyre, që nga viti 1969, jetëgjatësia e bletëve në SHBA ka rënë nga mesatarja prej 34 ditësh në vetëm 18 ditë.

U studiuan bletët punëtore të hequra nga kosheret dhe të vendosura në “kafaze”, jo bletët e egra, të cilat mund të kenë ndikuar në rezultatet. Por nëse nuk është kështu, diçka shqetësuese po ndodh.

Autorët besojnë se bletët moderne mund të vuajnë nga një prevalencë më e lartë e sëmundjeve të tilla si krahët e deformuar, të cilat janë bërë më të zakonshme që nga zbulimi i tyre 40 vjet më parë. Ato mund të jenë dobësuar nga gjeneratat e reja të pesticideve që nuk ekzistonin 50 vjet më parë.

Poleni që bletët ushqejnë larvat e tyre shpesh është i kontaminuar me pesticide dhe kjo mund të përkeqësojë situatën e tyre pasi ato ekspozohen ndaj dozave të vogla të një grupi shumë toksik të pesticideve të quajtur jonikotinoide, gjë që redukton rezistencën e tyre ndaj sëmundjeve.

Është gjithashtu e mundur që gjenet e bletëve të kenë ndryshuar. Jetëgjatësia e bletëve është e lidhur me gjenet e tyre.

Përzgjedhja artificiale ose natyrore mund të favorizojë bletët me jetëgjatësi më të shkurtër. Shkencëtarët vërejnë se kjo ndodh edhe në specie të tjera. Për shembull, merluci tani piqet më herët dhe kur është më i vogël në madhësi për shkak të mbipeshkimit, kështu që peshqit rrallë jetojnë aq gjatë sa të rriten.

Është gjithashtu e mundur që faktorët stresues në botën moderne, si pesticidet dhe sëmundjet, nënkuptojnë që bletët rrallë jetojnë më gjatë. Evolucioni i tyre mund të favorizojë një mënyrë jetese “jeto shpejt, vdis i ri”.

Bletët tashmë përballen me shumë presione në përpjekjet e tyre për të mbijetuar. Një studim tjetër nga Universiteti i Bristolit, i publikuar këtë muaj, zbuloi se plehrat ndryshojnë fushën elektrike të bimëve, gjë që ndryshon mënyrën se si bletët i “ndiejnë” lulet. Kjo i pengon ato të vizitojnë lulet, kështu që habitati i bletëve zhduket. Që nga vitet 1930, 97 për qind e livadheve me lule të egra janë zhdukur në Britaninë e Madhe si rezultat i intensifikimit të bujqësisë.

Hulumtimi i ri, megjithatë, ngre më shumë pyetje sesa përgjigjet. Të dhënat bazohen në grupet e bletëve punëtore në kafaz, një metodë që përdoret shpesh për të studiuar efektet e faktorëve stresues si pesticidet. Në këto eksperimente, studiuesit zakonisht vendosin grupe kontrolli njëkohësisht dhe në një gjendje identike në studime të ndryshme të kryera në të gjithë SHBA që nga viti 1969. Autorët pranojnë se kjo është një dobësi në raportin e tyre.

Ata nuk mund të garantojnë që kushtet laboratorike kanë mbetur të njëjta që nga viti 1969. Ndoshta studimet e vjetra kanë përdorur kafaze prej druri, ndërsa ato moderne përdorin ato plastike. Madhësitë e kafazit mund të jenë më të vogla dhe më të mëdha, dhe fluksi i ajrit në inkubatorët modernë mund të jetë më i shpejtë ose më i ngadalshëm. Detaje të tilla vërehen rrallë. Gjithçka që ka ndryshuar në 50 vitet e fundit mund të shpjegojë uljen e jetëgjatësisë së bletëve.

Nuk do të jetë e lehtë për shkencëtarët të zbulojnë gjetjet e kërkimit, por nëse do të mund të gjendeshin të dhëna historike mbi jetëgjatësinë e bletëve të egra në dekadat e mëparshme, ato mund të krahasoheshin me matjet e sotme. Kjo do t’i ndihmonte shkencëtarët të përjashtonin mundësinë që kushtet laboratorike mund të kenë ndikuar në rezultatet e studimit.

Jetëgjatësia e reduktuar e bletëve nënkupton një reduktim të pllenimit. Bletët dhe pjalmuesit e tjerë të insekteve janë thelbësorë për një korrje të mirë në 75 për qind të kulturave të kultivuara në mbarë botën.

Të gjitha llojet e bletëve përballen me sfida si dhe bletët e mjaltit, por nuk dihet nëse edhe jetëgjatësia e tyre ka ndryshuar. Nëse bletët me të vërtetë jetojnë më pak në natyrë, atëherë është e nevojshme të zbulohet pse, raporton Conversation.