Dëshmia më e vjetër e shigjetave dhe harkut

Studiuesit në Afrikën e Jugut kanë zbuluar provat më të hershme të drejtpërdrejta të shigjetave të bëra nga njeriu.

Shkencëtarët zbuluan “copëza guri” 64,000 vjeçare, të cilat sipas tyre ishin ndoshta maje shigjetash.

Inspektimi më i afërt i armëve të lashta zbuloi mbetje gjaku dhe kockash që jepnin të dhëna se si përdoreshin ato.

Ekipi raporton gjetjet e tij në revistën Antiquity.

Majat e shigjetave u gërmuan nga shtresat e sedimentit të lashtë në shpellën Sibudu në Afrikën e Jugut. Gjatë gërmimit, të udhëhequr nga profesori Lyn Wadley nga Universiteti i Witwatersrand, ekipi gërmoi nëpër shtresa të depozituara deri në 100,000 vjet më parë.

Marlize Lombard nga universiteti me qendër në Johannesburg udhëhoqi ekzaminimin e gjetjeve. Ajo e përshkroi studimin e saj si “Forenzikë e epokës së gurit”.

“Ne i morëm [majat] direkt nga vendi, në qese të vogla [plastike], në laborator,” tha ajo për BBC News.

“Më pas fillova punën e lodhshme për t’i analizuar ato [nën mikroskop], duke parë modelet e shpërndarjes së gjakut dhe mbetjeve të kockave.”

Për shkak të formës së këtyre “copave të vogla gjeometrike”, Dr Lombard ishte në gjendje të shihte saktësisht se ku ishin prekur dhe dëmtuar. Kjo tregoi se ka shumë të ngjarë që ato të kenë qenë majat e predhave – në vend të majave të mprehta në fundin e shtizave të mbajtura me dorë.

Profesori Chris Stringer nga Muzeu i Historisë Natyrore në Londër tha se puna shtoi pikëpamjen se njerëzit modernë në Afrikë 60,000 vjet më parë kishin filluar të gjuanin në një “mënyrë të re”.

Neandertalët dhe njerëzit e tjerë të hershëm, shpjegoi ai, ka të ngjarë të kenë qenë “grabitqarë në pritë”, të cilët duhej të afroheshin me gjahun e tyre për t’i sulmuar ata.

Profesor Stringer tha: “Kjo punë zgjeron më tej sjelljet e avancuara të konkluduara për njerëzit e hershëm modernë në Afrikë.”

“Por boshllëqet e gjata në rekordin e mëvonshëm të harqeve dhe shigjetave mund të nënkuptojnë se përdorimi i rregullt i këtyre armëve nuk erdhi shumë më vonë.

“Në të vërtetë, koncepti i harqeve dhe shigjetave mund të jetë dashur të rishpiket shumë mijëvjeçarë [më vonë].”/ bbc