Dyēus Phter -“Babai origjinal” i perëndive

Paraardhësit e popujve indo-evropianë ngritën sytë në qiell dhe panë një “baba”, një patriark kozmik me autoritet mbi mbretërinë e dritës së diellit. Shumë panteone indo-evropiane përmbajnë perëndi të lidhura me qiellin që kanë përparësi midis perëndive të tjera. Grekët kishin Zeusin. Romakët kishin Jupiterin. Në hinduizëm, Dyaus fillimisht kishte një rol të ngjashëm me Zeusin. Studiuesit i kanë përdorur këto hyjni në përpjekje për të rindërtuar perëndinë origjinale të qiellit të fesë proto-indo-evropiane, Dyeus.

Kush ishin indo-evropianët e parë?
Të kuptuarit e rindërtimit të perëndisë origjinale të qiellit indo-evropian kërkon njëfarë kuptimi të kulturës që e adhuronte atë. Kjo kërkon një rishikim të shpejtë të kulturës proto-indo-evropiane (PIE).

Popullsia proto-indo-evropiane njihet kryesisht përmes gjuhësisë krahasuese. Gjuhëtarët kanë shqyrtuar gjuhët indo-evropiane duke përfshirë latinishten, greqishten dhe sanskritishten për të rindërtuar gjuhën primitive nga e cila rrjedhin të gjitha gjuhët e tjera indo-evropiane.

Dyeus Pater dhe Feja Proto Indo Evropiane
Në të njëjtën mënyrë që gjuha PIE është ndërtuar përmes gjuhësisë krahasuese, Dyeus është rindërtuar përmes fesë dhe mitologjisë krahasuese. Rindërtimi i fesë PIE është ndoshta një nga temat më të pasigurta pasi është e vështirë të vërtetohet me metoda të tjera të rindërtimit historik si arkeologjia.

Një temë e zakonshme në mitologjitë indo-evropiane, si mitologjia greke, mitologjia norvegjeze dhe mitologjia hindu, është prania e një perëndie të fuqishme qielli ose babait të qiellit. Emri Dyeus vjen nga një fjalë rrënjë PIE që do të thotë ‘të shkëlqejë’, që sugjeron një lidhje të fortë me dritën e ditës dhe qiellin e ditës.

Evolucioni i Dyeus Pater në tradita të ndryshme indo-evropiane
Babai i qiellit gjithashtu fitoi karakteristikat e një perëndie dielli në rastin e Tiwazit të Anadollit. Mes kulturave gjermanike, Dyeus duket se është bërë ose është zëvendësuar nga Tyr, një zot i luftës. Transformimi i Dyeus në këto tradita qëndron në kontrast me evolucionin e Dyeus në traditat latine, greke dhe indo-ariane, ku Dyeus ruajti rolin e tij parësor si një zot i qiellit.

Dyeus dhe mitologjia proto-indo-evropiane
Në hinduizëm, ekziston një epikë ku perëndia e qiellit Dyaus ndëshkohet duke u detyruar të mishërohet si njeri dhe të jetojë një jetë të plotë njerëzore. Roli i luajtur nga mishërimet njerëzore të perëndive hindu është i ngjashëm me rolin e bijve të perëndive në mitologjinë greke. Edhe pse Zeusi nuk u mishërua kurrë si njeri për një kohë të gjatë të jetës njerëzore, ai pati shumë djem. Pasardhësit hyjnorë të Zeusit dhe mishërimet njerëzore të Dyaus mund të kenë prejardhje të përbashkët me një histori për PIE Dyeus origjinal.//ancientorigins