E varrosur 2500 vjet më parë në Egjipt, zbulohet fytyra e një princeshe sudaneze

Një sarkofag i lashtë egjiptian ka qenë një objekt i çmuar në Muzeun e Perthit, që kur iu dhurua koleksionit skocez në vitin 1936. Tani fytyra e gruas së mumifikuar dhe varrosur brenda tij rreth 2500 vjet më parë është sjellë në jetë, në një rindërtim dramatik digjital.

Kuratorët dhe eksperti që e rikrijuan besojnë se ajo ishte një grua e zezë nga mbretëria e Kushit, një nga perandoritë më të mëdha në botën e lashtë, e cila mori kontrollin e Egjiptit të Sipërm dhe tokat e së cilës përfshinin Sudanin e sotëm. Koka e rindërtuar dhe sarkofagu i saj do të shfaqen në ekspozitën e ardhshme të muzeut, Waters Rising, më 8 nëntor.

Dr Chris Rynn, një antropolog kraniofacial dhe artist mjeko-ligjor, kuptoi se gruaja brenda sarkofagut kishte një formë kafke, që nuk ishte klasike egjiptiane e lashtë kemetike. Ai i tha Observer : “Forma e kafkës nuk duket si asnjë nga egjiptianët e lashtë që kam parë më parë. Kafkat kemetike zakonisht kanë kraniume të ngushta të gjata, hundë të ngushta më të theksuara dhe fytyra më të gjata.

“Ndërsa rindërtoni fytyrën, nuk keni kontroll mbi formën e saj, sepse e gjitha është e lidhur me kafkën me metodën shkencore. Nuk kam asnjë licencë artistike deri në fazën përfundimtare, kur shtohen teksturat dhe ngjyrat fotorealiste.”

Rynn beson se ka shumë të ngjarë që gruaja të ishte e zezë dhe se kjo teori përputhet me historinë dhe arkeologjinë e zonës.

Hieroglifet në sarkofagun e gruas tregojnë se individi i varrosur në të quhej “Ta-Kr-Hb” ose “Takerheb”. Ajo besohet të ketë qenë një priftëreshë ose princeshë që vdiq në të tridhjetat e saj dhe kishte pësuar prishje të rëndë të dhëmbëve. Mendohet se ajo ka jetuar gjatë dinastisë 25-26 (rreth 760-525 pes).

Dr Mark Hall, oficeri i koleksioneve të muzeut, tha: “Ajo që ne tani dimë nga rindërtimi i fytyrës së Chris është se femra është Kushite. Ajo është nga mbretëria e Kushit, e cila ishte fqinje e Egjiptit të Lashtë në Sudan.

“Në këtë kohë të veçantë, 2500 vjet më parë, atëherë perandoria Kushite pushtoi Egjiptin. Ju merrni një sekuencë të tërë faraonësh të zinj Kushite.”

Rynn punon kryesisht me policinë ndërkombëtare, duke ndihmuar në identifikimin e trupave, duke prodhuar një ngjashmëri nga një kafkë, në mënyrë që miqtë dhe familja t’i njohin individët. Ai tha: “Fytyra në sarkofag është krejtësisht e ndryshme – një fytyrë e gjatë me një hundë të gjatë të ngushtë. Shikova se sa e pazakontë është që sarkofagu nuk dukej si banori i tij. Ishte mjaft e zakonshme. Por, në pjesën e brendshme të kapakut, ka një pikturë të një gruaje me lëkurë shumë më të errët.”

Në portretizimin e Rynn, gruaja është tullace. Ai tha: «Të gjitha priftërinjtë dhe priftëreshat do të kishin rruar çdo qime nga trupi, sepse po balsamosnin kufomat. Ishte një gjë ceremoniale dhe higjienike. Nëse ajo do të ishte një princeshë, ndoshta do të kishte rruar edhe kokën, por mund të kishte mbajtur një parukë ceremoniale.

Imazhet në sarkofag përfshijnë perëndeshën Maat, roli i së cilës në botën e krimit ishte të peshonte një shpirt që hynte me një pendë.

João Philippe Reid, menaxheri i ekspozitave të muzeut, tha: “Ne jemi shumë të interesuar të eksplorojmë historitë e fshehura dhe historitë e margjinalizuara, duke parë vendet ku koleksionet e muzeut nuk përfaqësojnë perspektivat dhe përvojat e shoqërive sot dhe në të kaluarën. Të shohësh një fytyrë sudaneze të shfaqet, është vërtet emocionuese. Këto histori fshihen në pamje të qartë.”

Sarkofagu mendohet se është zbuluar në fund të shekullit të 19-të dhe i është shitur nga një muze në Kajro, një biznesmeni dhe zyrtari qytetar të Alloa-s. Mendohet se ka dalë nga Akhmimi, një ndalesë e rregullt në Nil për udhëtarët e shekullit të 19-të. Sarkofagu erdhi në Alloa rreth vitit 1892 dhe më pas u dhurua në Perth.

Koleksioni i muzeut përfshin Gurin e Fatit, i njohur gjithashtu si Guri i Scone, i përdorur për të kurorëzuar mbretërit dhe mbretëreshat e Mbretërisë së Bashkuar sot.

Waters Rising ka si temë ndryshimin e klimës, të eksploruar nga një këndvështrim historik. Sarkofagu ishte dëmtuar nga përmbytjet e Nilit.

Hall tha se është “eksituese” të shohësh fytyrën e Ta-Kr-Hb: “Shpresojmë që t’u japë vizitorëve ndjenjën se këtu është dikush me të cilin mund të lidheni lehtësisht, si një qenie tjetër njerëzore.”/ The Guardian.