Historia e Torgaten, mali norvegjez me një vrimë
Historia e Torgaten, mali norvegjez me një vrimë
I krijuar si rezultat i erozionit të Epokës së Akullnajave dhe i mbështjellë me mitet norvegjeze, Torgaten është një nga monumentet më të njohura vizualisht përgjatë bregdetit norvegjez. Torgaten, një mal graniti në bregun piktoresk të Helgeland në Norvegji, spikat me formën e tij të veçantë gjysmë cilindrike midis ishujve të ulët. Megjithatë, ajo që e bën këtë vend me të vërtetë të famshëm është vrima e madhe në qendër të malit – një tipar i mrekullueshëm i dukshëm nga milje larg.
E formuar nga natyra, por e zhytur në legjenda, kjo mrekulli natyrore 258 metra e lartë shërben si një orientim për anijet dhe ofron një pamje panoramike për të apasionuarit pas ecjes.
Nga deti, vrima duket e vogël, por në realitet është mbresëlënëse 160 metra e gjatë, 35 metra e lartë dhe 20 metra e gjerë.
Torgaten u formua kryesisht nga erozioni i akullnajave gjatë epokës së fundit të akullit, rreth 10,000 vjet më parë. I përbërë nga graniti i qëndrueshëm, mali i ka rezistuar erozionit më mirë se rrethina.
Megjithatë, ndërsa akullnajat përparuan, ata shfrytëzuan dobësitë natyrore në shkëmb, të tilla si çarjet, duke formuar gradualisht vrimën e njohur si tuneli në mal.
I mbuluar me mitologji
Një fenomen i tillë i mrekullueshëm natyror si Torgaten, në mënyrë të parashikueshme, ka qenë subjekt i përrallave popullore për breza.
Historia më e zakonshme shpjegon gjithashtu origjinën e vargmalit malor të Shtatë Motrave aty pranë, një tjetër pikë referimi mbresëlënëse përgjatë bregut të Helgeland.
Kjo histori troll tregon për Hestmannen, një kalorës gjigant, dhe dashurinë e tij të pashpërblyer për vajzën Lekamoia. Sipas legjendës, gjigandi i fuqishëm ra në dashuri me Lekamoia dhe e ndoqi atë nëpër brigjet e Helgeland.
Kur doli dielli, Hestmanen e kuptoi se nuk do të arrinte në kohë Lekamoja dhe i inatosur “i gjuajti” një shigjetë drejt saj. Këtu ndërhyri Mbreti Troll i Somna-s, i cili hodhi një kapelë në rrugën e shigjetës për të mbrojtur Lecamoian.
Shigjeta shpoi kapelën. Kur dielli e ktheu gjithçka në gur, kapela u bë Torgaten me vrimën e saj të veçantë. Lekamoia dhe motrat e saj u shndërruan gjithashtu në gur, duke formuar malet e famshme “Shtatë Motrat” përgjatë bregdetit.
Kjo histori mitike e origjinës së vrimës e ka ndihmuar Torgaten të bëhet një pikë referimi e preferuar natyrore dhe burim magjepsjeje si për vendasit ashtu edhe për vizitorët në Norvegji. Megjithëse formimi aktual i vrimës është rezultat i erozionit gjatë Epokës së Akullit, legjenda nga ana tjetër shton një shtresë misteri.
Hiking në Trogaten
Nga oqeani, prania imponuese e malit Torgaten duket thuajse e pabesueshme, ndërkohë që duket e pamundur të arrish në shpellë, aq më pak të shkosh në ecje.
Por për ata që guxojnë të arrijnë në breg, një shteg i shënuar mirë në anën lindore të çon në vrimën e famshme. Kryesisht vizitorët ngjiten në shkallët, të cilat janë prej guri. Ecja këtu është e përshtatshme për shumicën e njerëzve dhe zgjat rreth 20-30 minuta në një drejtim, në varësi të ritmit.
Kur të arrijnë majën, vizitorët do të kenë një pamje spektakolare përmes dritares natyrore të formuar nga vrima, si dhe një pamje të bregut të Helgeland. Qëndrimi brenda vrimës krijon një përvojë të paharrueshme, pasi mund të shihet Deti Norvegjez përmes formacionit të lashtë gjeologjik.
Në murin jugperëndimor të hyrjes është nënshkrimi i mbretit Oscar II, ndërsa nënshkrimet e mbretit Olaf V dhe mbretit Harald V janë në anën e majtë të hyrjes veriore.
Vizitorët këshillohen të veshin këpucë të forta pasi shtegu është shkëmbor. Kujdes këshillohet edhe kur ecni brenda shpellës, veçanërisht pas shiut, pasi gurët mund të rrëshqasin.
Ana e errët e Torgaten
Megjithëse Torgaten është një pikë referimi e famshme natyrore, është gjithashtu vendi i një aksidenti tragjik. Më 6 maj 1988, Fluturimi Widero 710, në një fluturim të planifikuar rajonal, u përplas në anën e një mali ndërsa përpiqej të ulej në aeroportin Bronøysand në mjegull të dendur.
Fatkeqësisht, të gjithë 36 personat në bord vdiqën. Ky përplasje mbetet një nga aksidentet më vdekjeprurëse të avionit në historinë norvegjeze dhe la një gjurmë të trishtuar në historinë e Torgaten.
Hetimi zbuloi se dukshmëria e dobët dhe gabimet e lundrimit ishin faktorët kryesorë të aksidentit. Një monument tani qëndron në vendin e aksidentit, që përfaqëson një vend kujtimi për ata që humbën jetën.