Historiku i evolucionit të njeriut

55 milionë vjet më parë

Evoluojnë primatët e parë primitivë

8 – 6 milionë vjet më parë

Gorillat e para evoluojnë. Më vonë, linjat e shimpanzave dhe të njerëzve ndryshojnë

5.8 milionë vjet më parë

Orrorin tugenensis, paraardhësi më i vjetër i njeriut që mendohet se ka ecur me dy këmbë

5.5 milionë vjet më parë

Ardipithecus, “proto-njeriu” i hershëm ndan tipare me shimpanzetë dhe gorillat dhe banonte në pyll

4 milionë vjet më parë

Shfaqen australopitekët. Ata kanë tru jo më të madh se të  një shimpanzeje – me një vëllim rreth 400 – 500 cm3 -, por ecin drejt me dy këmbë. Paraardhësit e parë njerëzorë që jetuan në savanë.

3.2 milionë vjet më parë

Lucy, ekzemplari i famshëm i Australopithecus afarensis, jeton afër asaj që tani është Hadar, Etiopi.

2.7 milionë vjet më parë

Parantropusi, jeton në pyje dhe kullota, ka nofulla masive për të përtypur rrënjët dhe bimësinë. Zhduket 1.2 milionë vjet më parë .

2.5 milionë vjet më parë

Shfaqet Homo habilis. Fytyra e tij del më pak se hominidet e mëparshme, por ende ruan shumë tipare majmuni. Ka një vëllim truri prej rreth 600 cm3. Hominidët fillojnë të përdorin rregullisht vegla guri, të krijuara nga copëtimi i guralecave – kjo nis traditën Oldowan të prodhimit të veglave, e cila zgjat një milion vjet. Disa hominid zhvillojnë dieta të pasura me mish, gjë që ka mundur të ketë favorizuar evolucionin e trurit më të madh.

2 milionë vjet më parë

Dëshmi për Homo ergaster, me një vëllim truri deri në 850 cm3, në Afrikë.

1,8 – 1,5 milionë vjet më parë

Homo erektus gjendet në Azi. Paraardhësi i parë i vërtetë i gjuetar-mbledhësve, dhe gjithashtu i pari që ka emigruar jashtë Afrikës. Ajo arrin një madhësi të trurit prej rreth 1000 cm3.

1.6 milionë vjet më parë

Përdorimi i parë i mundshëm sporadik i zjarrit i sugjeruar nga sedimentet e zbardhura në Koobi Fora, Kenia. Dëshmi më bindëse të veglave prej druri dhe guri të djegur gjenden në Izrael dhe datohen në 780,000 vjet më parë.

Veglat më komplekse prej guri Acheulean fillojnë të prodhohen dhe janë teknologjia dominuese deri para 100,000 vjetësh.

600,000 vjet më parë

Homo Heidelbergensis jeton në Afrikë dhe Evropë. Kapacitet i ngjashëm i trurit me njerëzit modernë.

500,000 vjet më parë

Dëshmitë më të hershme të strehimoreve të ndërtuara me qëllim – kasollet prej druri – njihen nga vendet pranë Chichibu, Japoni.

400,000 vjet më parë

Njerëzit e hershëm fillojnë të gjuajnë me shtiza.

325,000 vjet më parë

Gjurmët më të vjetra të mbijetuara të njeriut të hershëm janë lënë nga tre njerëz që u përplasën në shpatet e një vullkani në Itali.

280,000 vjet më parë

Tehet e para komplekse prej guri dhe gurë stralli.

230,000 vjet më parë

Neandertalët shfaqen dhe gjenden në të gjithë Evropën, nga Britania në perëndim deri në Iran në lindje, derisa ata u zhdukën me ardhjen e njerëzve modernë 28,000 vjet më parë.

195,000 vjet më parë

Lloji ynë Homo sapiens shfaqet në skenë – dhe pak kohë më pas fillon të migrojë nëpër Azi dhe Evropë. Mbetjet më të vjetra moderne të njeriut janë dy kafka të gjetura në Etiopi që datojnë në këtë periudhë. Vëllimi mesatar i trurit të njeriut është 1350 cm3.

170,000 vjet më parë

Eva Mitokondriale, paraardhësi i drejtpërdrejtë i të gjithë njerëzve të gjallë sot, mund të ketë jetuar në Afrikë.

150,000 vjet më parë

Njerëzit ndoshta të aftë për të folur. Bizhuteritë 100,000-vjeçare me guaskë sugjerojnë që njerëzit zhvillojnë të folur dhe simbolikë komplekse.

140,000 vjet më parë

Dëshmia e parë e tregtisë në distanca të gjata.

110,000 vjet më parë

Rruaza më të hershme – të bëra nga lëvozhgat e vezëve të strucit – dhe bizhuteri.

50,000 vjet më parë

“Kërcim i madh përpara”: kultura njerëzore fillon të ndryshojë shumë më shpejt se më parë; njerëzit fillojnë të varrosin të vdekurit e tyre në mënyrë rituale; krijojnë rroba nga lëkura e kafshëve; dhe të zhvillojnë teknika komplekse të gjuetisë, të tilla si kurthe në gropë.

Kolonizimi i Australisë nga njerëzit modernë.

33,000 vjet më parë

Arti më i vjetër i shpellës. Më vonë, artizanët e epokës së gurit krijojnë murale spektakolare në Lascaux dhe Chauvet në Francë.

Homo erektus vdes në Azi –  dhe zëvendësohet nga njeriu modern.

18,000 vjet më parë

Homo Floresiensis, njerëzit “Hobbit”, të gjetur në ishullin indonezian të Flores. Ata janë pak më shumë se 1 metër të gjatë dhe kanë tru të ngjashëm në madhësi me shimpanzetë, por kanë vegla guri të avancuara

12,000 vjet më parë

Njerëzit modernë arrijnë në Amerikë.

10,000 vjet më parë

Bujqësia zhvillohet dhe përhapet. Fshatrat e para. Zbutja e mundshme e qenve.

5500 vjet më parë

Epoka e gurit përfundon dhe epoka e bronzit fillon. Njerëzit fillojnë të shkrijnë dhe të punojnë bakër dhe kallaj, dhe i përdorin ato në vend të veglave prej guri.

5000 vjet më parë

Shkrimi më i hershëm i njohur.

4000 deri në 3500 para Krishtit

Sumerët e Mesopotamisë zhvillojnë qytetërimin e parë në botë./newscitentis