Javë pune katërditore e testuar – rezultatet janë të papritura

Një eksperiment i madh ndërkombëtar me një javë pune katërditore tregoi se një koncept i tillë pune u dha rezultat si për punëdhënësit ashtu edhe për punonjësit, kështu që shumica dërrmuese e kompanive që morën pjesë në të vendosën të mos kthehen në sistemin e vjetër.

Gjithashtu, u dëshmua se punonjësit që punuan sipas këtij koncepti në vazhdim të eksperimentit, i cili u zgjat nga gjashtë muaj në një vit, arritën të kryenin me sukses të gjitha detyrat e caktuara me një ulje të mëtejshme të orarit të punës.

Sa më gjatë të zgjaste eksperimenti, aq më shumë shkurtoheshin orët e punës

Me fjalë të tjera, sa më gjatë që njerëzit punonin në mënyra të reja, më efikase, aq më të shkurtra bëheshin javët e tyre të punës.

Pas gjashtë muajsh, punëtorët raportuan se ishin më pak të rraskapitur, se shëndeti i tyre ishte përmirësuar dhe se ishin më të kënaqur me punën e tyre dhe se kishin ulur orarin mesatar të punës me rreth katër orë, në 34 orë në javë.

Ata që vazhduan me të njëjtin orar për të gjithë 12 muajt, reduktuan më tej orët e tyre të punës në rreth 33 orë në javë, pohuan studiuesit. Në të njëjtën kohë, ata vazhduan të raportojnë shëndet më të mirë mendor dhe fizik dhe ekuilibër punë-jetë.

Këtë e treguan rezultatet e eksperimenteve të kryera në 18 muajt e fundit në SHBA, Kanada, Britaninë e Madhe dhe Irlandë, dhe u vërtetuan nga përvojat e Australisë dhe Zelandës së Re.

Kompani të ndryshme nga industri të ndryshme morën pjesë në eksperimentet e reja, nga organizatat jofitimprurëse, agjencitë e projektimit e deri te prodhuesit.

Detyra 100% në katër ditë për të njëjtën pagesë

Koncepti i një jave pune katërditore në të cilën punonjësit marrin 100% pagë për 80% të orëve normale duke ruajtur produktivitetin 100% është bërë gjithnjë e më popullor në mbarë botën vitet e fundit.

Organizata jofitimprurëse 4 Day Week Global, e cila kryen teste të këtij koncepti dhe punon me qeveritë për t’i ndihmuar ato të krijojnë politika të përshtatshme, njoftoi së fundmi fazën e katërt të kërkimit të saj, e cila u fokusua në ndikimin afatgjatë të këtyre eksperimenteve.

Java e punës pesëditore është një konventë e vjetër

Zvonimir Galić nga Departamenti i Psikologjisë në Fakultetin Filozofik në Zagreb, bashkëdrejtues i studimit të menaxhimit të burimeve njerëzore në Universitetin e Zagrebit, beson se java e punës katërditore është ndoshta e ardhmja e punës.

“Java e tanishme 40-orëshe e punës është një konventë sociale që u krijua pothuajse njëqind vjet më parë në ekonominë industriale dhe pyetja është se sa është e përshtatshme për situatën aktuale”, thotë Galiq.

“Për shembull, është interesante të theksohet se në botën perëndimore pas Luftës së Dytë Botërore, produktiviteti u rrit shumë herë dhe se numri i orëve të punës mbeti pak a shumë konstant dhe lëvizte rreth 40 orë të arritura në një javë pune pesë-ditore. Parashikimet e ekonomistit të famshëm britanik J.M. Keynes, i cili në vitet 1930 besonte se zhvillimi i fortë teknologjik do të çonte në shkurtimin e javës së punës në 15 orë dhe pjesën tjetër do ta përdornim për rritjen dhe zhvillimin personal, definitivisht nuk u realizuan. Njëqind vjet më vonë, java katërditore e punës mund të jetë një hap në atë drejtim”, shton Galiq.

Hulumtimi i parë është më i gjatë se gjysmë viti

Ky është studimi i parë që ndjek këtë sistem në punë për 12 muaj në vend të gjashtë muajve. Anketat gjashtëmujore më parë kanë dhënë rezultate të ngjashme, por ka pasur dyshime se efektet pozitive janë për faktin se është një risi, se ato mund të zhduken ose të zvogëlohen me kalimin e kohës.

Sondazhi përfshiu reagime nga 988 njerëz që punonin në 41 kompani në SHBA dhe Kanada që kaluan në një javë pune katër-ditore vitin e kaluar.

“Sprovat janë pozitive në të gjithë bordin, me këto prova të reja që ndihmojnë në largimin e shqetësimeve se sukseset e mëparshme janë rezultat i risisë dhe mund të mos mbahen për një afat të gjatë,” shkruajnë autorët në raport.

Pas 12 muajsh shkurtuan edhe më tej orarin e punës

Përveç kësaj, hulumtimi zbuloi se vazhdimi i punës sipas sistemit të ri rezultoi në një përmirësim të mëtejshëm në mirëqenien fizike dhe mendore të punonjësve dhe një rritje të njëkohshme të produktivitetit.

“Rezultatet pas 12 muajsh janë jashtëzakonisht pozitive dhe kontribuojnë në ndërtimin e provave të forta që tregojnë efektet pozitive të qëndrueshme të punës me kohë të pjesshme,” thanë në raport themeluesit e 4 Day Week Global, Charlotte Lockhart dhe Andrew Burns.

“Këto rezultate tregojnë tendenca të mëtejshme pozitive në përfitimet e biznesit, përfitimet për shëndetin dhe mirëqenien, dhe ndikimet mjedisore ofrojnë një bazë solide për miratimin e gjerë të javës katër-ditore të punës,” shtuan ata.

Hulumtimi zbuloi se reduktimet fillestare të djegies pas prezantimit të javës katër-ditore të punës u mbajtën kryesisht pas 12 muajsh. Sipas vetëvlerësimeve të të testuarve, shëndeti i tyre fizik dhe mendor ka vazhduar të përmirësohet gjatë gjithë vitit.

Shumica dërrmuese e punonjësve duan të vazhdojnë të punojnë në këtë mënyrë

Nga pjesëmarrësit e studimit, 95% dëshironin të vazhdonin me konceptin e ri, pothuajse 70% përjetuan një ulje të rraskapitjes, 40% ndjenin më pak stres dhe ankthi u ul në 39% të të anketuarve.

E matur në një shkallë nga një deri në pesë, ku pesë është rezultati më i mirë, shëndeti mendor i pjesëmarrësve në eksperiment u rrit nga 2.92 para fillimit të eksperimentit në 3.42 pas një viti, ndërsa shëndeti i tyre fizik u përmirësua nga 3.05 në 3.41.

Ka pasur gjithashtu një rritje të madhe të produktivitetit.

Hulumtimet kanë treguar se punonjësit që kalojnë në një javë pune 4-ditore vazhdojnë të punojnë më me efikasitet në vend që të përpiqen të nxitojnë dhe të grumbullojnë një punë pesë-ditore në katër ditë.

Konfirmoi hulumtimin e famshëm psikologjik

Galiq thotë se rezultatet e hulumtimit konfirmojnë hulumtimet e mëparshme psikologjike.

“Për sa i përket kënaqësisë, pra mirëqenies subjektive, situata është relativisht e qartë. Krahas punës, të gjithë kemi edhe role të tjera jetësore dhe bashkërendimi i vazhdueshëm i tyre shkakton stres e në rastet më të këqija “djegie”, që mund të ketë pasoja afatgjata në shëndet dhe produktivitet. Java e punës katërditore na ndihmon të balancojmë më mirë punën dhe rolet e tjera, por edhe të ndahemi më mirë nga puna gjatë fundjavës së gjatë. Është interesante që hulumtimet kanë treguar se ndarja e rregullt psikologjike nga puna është një zakon i njerëzve shumë produktivë sepse u mundëson atyre motivim dhe produktivitet afatgjatë, thotë Galic.

“Për sa i përket produktivitetit, është një gjë e dukshme që do të doja të nënvizoja – produktiviteti varet nga kushtet në të cilat njerëzit punojnë dhe nga motivimi i tyre. Faktori në ekuacion që ndryshon kur shkurtohet java e punës është motivimi i njerëzve. Me fjalë të tjera, kur njerëzit janë më të kënaqur dhe të motivuar, ata kryejnë më shumë punë në më pak kohë. Supozimi se punëtorët e lumtur janë më produktivë është vërtetuar qartë shkencërisht”, shpjegon ai.

Shumica e kompanive janë gjithashtu të kënaqura

Është veçanërisht interesante që kompanitë që morën pjesë në anketë e vlerësuan përvojën e përgjithshme shumë pozitivisht, me një rezultat mesatar prej 8.7 nga 10.

Disa nga përfitimet kryesore ishin përmirësimi i produktivitetit dhe cilësisë, tërheqja e punonjësve të rinj dhe reduktimi i largimit të të vjetërve.

Të ardhurat e kompanive pjesëmarrëse u rritën me një mesatare prej 15%, ndërsa punonjësit kishin 32% më pak gjasa të mendonin të largoheshin nga puna.

Asnjë nga kompanitë e përfshira nuk shprehu synimin për t’u kthyer në javën e punës pesëditore. Rreth 89% e tyre vendosën se do të vazhdonin patjetër me konceptin e një jave pune katërditore, dhe 11% deklaruan se me shumë gjasa do ta bënin këtë.

Pandemia ndihmoi me eksperimentimin

Galic thotë se një faktor që sigurisht ndikoi në popullaritetin e këtyre ndryshimeve midis punëdhënësve është pandemia e fundit në të cilën një numër i konsiderueshëm punonjësish punonin nga shtëpia.

“Në këto kushte të ndryshuara, disa nga menaxhmenti e kuptuan se koncepti i orarit të punës është i pakuptimtë në disa vende dhe kushte pune, ndaj me të drejtë filluan të fokusohen se sa punojnë njerëzit. Përveç kësaj, të gjithë punëdhënësit në botën perëndimore janë duke u marrë me problemin e mungesës së fuqisë punëtore, kështu që ata u interesuan për risitë që i bëjnë ata tërheqës për punëtorët, domethënë kujdesen më shumë për kënaqësinë e punëtorëve”, thotë Galiq.

Përvoja të ngjashme në Australi dhe Zelandën e Re

Këto rezultate përputhen me përvojat e 19 kompanive australiane dhe të Zelandës së Re që morën pjesë në eksperiment në gjysmën e dytë të 2022. Ai tregoi se punonjësit në kompanitë që miratuan një javë më të shkurtër pune ishin më të kënaqur me punën e tyre, më pak të rraskapitur dhe më pak të prirur për të marrë ditë sëmundjeje dhe ditë pushimi.

Shumëkombëshe britanike Unilever ka vazhduar provën e saj katër-ditore të stafit në Australi pas një projekti pilot të suksesshëm 18-mujor në Zelandën e Re. Në eksperimentin e Zelandës së Re, i cili u zhvillua nga dhjetori 2020 deri në qershor 2022, 80 punonjës punonin katër ditë në javë me 100% të pagës së tyre, duke u angazhuar në 100% të përpjekjes së tyre të punës.

Kompania raportoi rezultate të forta në përmbushjen e qëllimeve të biznesit, ndërsa mungesat në punë u ul me 34%, dhe stafi i anketuar raportoi një reduktim 33% të stresit dhe një reduktim 67% në konfliktin punë-jetë. Kompania gjithashtu njoftoi se do të vazhdojë projektin në Zelandën e Re dhe do ta zgjasë atë në Australi për 12 muaj.

Politikanët australianë kanë propozuar një program pilot kombëtar

Rezultatet e favorshme bënë që koncepti i javës katërditore të punës të pranohet më gjerësisht në Australi. Një komitet i Senatit Australian ka rekomanduar që një projekt pilot i konceptit të zbatohet në shërbimet publike. Qeveria dhe senatorët e të Gjelbërve e mbështetën thirrjen, duke thënë se provat e efektivitetit të saj ishin të rëndësishme.

Shumica e kompanive ndoshta do të vazhdojnë si më parë

Pavarësisht këtyre rezultateve pozitive, ekspertët supozojnë se shumica dërrmuese e kompanive ka të ngjarë të vazhdojnë t’i përmbahen orarit të zakonshëm pesë-ditor të javës së punës për të ardhmen e parashikueshme.

Përkatësisht, duhet theksuar se kompanitë që provojnë javë më të shkurtra janë kryesisht të vogla, jo të mëdha, dhe se disa punëtorë në eksperimente ende kanë raportuar se kanë pasur probleme në kryerjen e të gjitha detyrave të tyre të punës në një javë të shkurtuar të punës.

AI mund të luajë një rol të rëndësishëm

Galiq thotë se java e punës katërditore, pavarësisht se tani duket revolucionare, relativisht shpejt mund të “kapë” si një standard i ri qytetërues.

“Pranimi i tij mund të ndikohet gjithashtu nga zhvillimi i fortë i inteligjencës artificiale, e cila vlerësohet të ndikojë ndjeshëm në 30 deri në 70% të vendeve të punës, disa prej të cilave do të zhduken dhe të tjerat do të ndryshojnë ndjeshëm”. Këtu nuk duhet të jetë një “katastrofist”, por është e qartë se tregu i punës mund të ndryshojë ndjeshëm për shkak të rritjes së produktivitetit për shkak të përdorimit më të madh të AI.

Natyrisht, një pyetje e veçantë është nëse përfitimet nga rritja e produktivitetit do të mbeten vetëm tek pronarët e inovacioneve, apo nëse ato do të kalojnë në ndërhyrje që synojnë rritjen e cilësisë së jetës për të gjithë njerëzit”, thotë Galić.

Problemi i mungesës së fuqisë punëtore

Ai mendon se do të jetë interesante të shihet se si këto tendenca përputhen me gjendjen aktuale të tregut të punës.

“Si Kroacia dhe vendet e tjera perëndimore karakterizohen nga mungesa e fuqisë punëtore që është pasojë e tendencave demografike, pra faktit që grupet e njerëzve që dalin nga tregu i punës janë dukshëm më të vogla se ata që hyjnë në të. Kjo situatë në Kroaci rëndohet edhe më shumë nga emigracioni pas anëtarësimit në BE.

Në rrethana të tilla, vështirë se do të jetë e mundur të pritet me shpejtësi futja e këtij lloji të organizimit të punës në një numër të konsiderueshëm të vendeve të punës, pasi ndërrimet vështirë se përputhen me numrin ekzistues të punëtorëve.

E përsëris, java katërditore e punës ka kuptim si kompensim për rritjen e produktivitetit dhe do të jetë e vështirë të flitet për të në rrethanat e organizatave të vjetruara në të cilat orari i punës ka ende rëndësi, dmth. në të cilën nuk ndodh rritja e produktivitetit”, përfundon Galiq.