Rreth 5.3 milionë vjet më parë, Deti Mesdhe u rimbush nga përmbytja më e madhe e njohur në historinë gjeologjike, megapërmbytja zankleane. Kjo ngjarje ndodhi kur Oqeani Atlantik çau ngushticën e Gjibraltarit, duke lëshuar një rrjedhë ujërash që lëvizte me shpejtësi deri në 108 kilometra në orë. Edhe pse rimbushja e detit zgjati nga dy deri në 16 vjet, ajo shkaktoi shkatërrime të mëdha dhe e ndryshoi përgjithmonë rajonin.

Në atë kohë, Mesdheu kishte qenë i izoluar nga Atlantiku për gati një milion vjet. Ngushtica midis Spanjës dhe Marokut ishte mbyllur rreth 6 milionë vjet më parë, duke e tharë detin dhe duke lënë dy pellgje të thella të ndara nga Sicilia dhe Malta. Ajo që kishte mbetur ishte një depresion i gjerë nën nivelin e detit, duke krijuar kushtet për një katastrofë.

Kur ujërat e Atlantikut më në fund çanë ngushticën, ato gdhendën kanione nënujore, rimodeluan vijat bregdetare dhe depozituan shtresa të mëdha sedimentesh, disa prej të cilave u zbuluan në juglindje të Sicilisë dhe në lindje të Maltës. Këto zbulime, të publikuara nga gjeoshkencëtari detar Aaron Micallef dhe ekipi i tij, përfshijnë një nga kanionet më të mëdha nënujore në botë dhe shtresa të trasha sedimentesh që tregojnë fuqinë e jashtëzakonshme të kësaj përmbytjeje.

Në një studim të mëvonshëm, ekipi i Micallef-it identifikoi rreth 300 kreshta të zgjatura në jug të Sicilisë, të orientuara në drejtimin që do të kishte ndjekur përmbytja. Shumë formacione përmbanin zhavorr dhe gurë të mëdhenj që vetëm një rrjedhë shumë e fuqishme mund t’i kishte transportuar.

Pasojat ishin shkatërruese. Nga më shumë se 2000 specie detare të njohura në Mesdhe në atë kohë, vetëm 86 mbijetuan. “Vetëm 4 për qind e specieve detare ia dolën,” vëren Micallef. Përmbytja ishte aq intensive sa është krahasuar me një cunami, me nivelin e detit që ngrihej deri në 10 metra brenda një dite në disa periudha.

Studimi i megapërmbytjes zankleane jo vetëm që tregon si u rilind Deti Mesdhe, por edhe hedh dritë mbi mënyrën se si Europa dhe Afrika e Veriut u zhvilluan në aspektin gjeologjik dhe biologjik. Ai mund të japë gjithashtu të dhëna për katastrofa të ardhshme, si përmbytjet e shkaktuara nga shkrirja e akullnajave, ndërsa ndryshimet klimatike vazhdojnë të formësojnë botën tonë.