Ngjalat e qelqit rrezikojnë të zhduken

Miliona ngjala të rrezikuara në mënyrë kritike janë eksportuar nga grykëderdhja e Severnit në Rusi këtë vit dhe ruajtësit kanë frikë se kuotat e eksportit do të rriten vitin e ardhshëm.

Një ton ngjala qelqi, kukudhët e rinj që notojnë në grukëderdhjet evropiane nga deti Sargasso çdo pranverë, u dërguan në Kaliningrad këtë vit, dyfishi i sasisë së eksportuar në portin rus vitin e kaluar.

Burime nga industria e ngjalave kanë thënë për Guardian se aplikimi i vitit të ardhshëm mund të rritet në 5 tonë. Një ton ngjala qelqi evropiane arrin në rreth 3 milionë peshq.

Ngjala evropiane është një specie e mbrojtur, e listuar në listën e kuqe, ku numri i kukudhëve që migrojnë në lumenjtë evropianë ka rënë më 95% që nga vitet 1980.

Në vitin 2010, BE-ja ndaloi tregtimin e ngjalave evropiane jashtë kufijve të tyre natyrorë në Evropë. Që nga Brexit ka qenë e pamundur për MB të eksportojë ngjala qelqi në vendet e BE-së. Por një boshllëk ligjor e bën të lejueshme kapjen dhe eksportimin e elverëve në destinacionet jashtë BE-së në gamën e tyre natyrore evropiane, nëse ato përdoren për qëllime ruajtjeje, të tilla si rimbushja e liqeneve ose lumenjve.

Andreë Kerr, i Grupit të Ngjalave të Qëndrueshme, një organizëm në mbarë Evropën që punon me shkencëtarë, konservatorë dhe peshkatarë komercialë, e përshkroi Departamentin për Mjedisin, Ushqimin dhe Çështjet Rurale (Defra) që lejon eksportin e ngjalave të qelqit në Kaliningrad, si “mashtrues”.

Sipas Kerr, ngjalat e eksportuara në portin rus mund të kontrabandohen në lindje drejt Azisë, ku ka kërkesë më të madhe për ngjalat e reja në fermat e peshkut, sepse askush nuk ka gjetur se si të kultivojë në robëri speciet enigmatike, të cilat mund të jetojnë deri në 50 vjet në lumenj dhe liqene evropiane, përpara se të ktheheshin në vendlindjen e tyre në Detin Sargasso për t’u shumuar.

“Trafikimi i ngjalave është krimi më i madh i kafshëve të egra, të një krijese të gjallë në planet,” tha Kerr. “Është një rrezik i madh t’i dërgosh ata në Kaliningrad, cepi më famëkeq i Evropës ku tregtohet gjithçka – njerëzit, droga, armët dhe ngjalat.”

Peter Wood nga UK Glass Eels, i cili ka eksportuar ngjala qelqi për më shumë se 50 vjet, tha se një ndalim i eksporteve të ngjalave në Rusi do të ndalonte peshkimin tradicional në lumin Severn, sepse nuk kishte tregje të tjera për të eksportuar. Ndalohet eksportimi i ngjalave të qelqit në Azi.

“Do të mbyllte peshkimin. Kjo do të jetë qindra vite trashëgimi dhe kulturë të zhdukur, “tha Wood.

Vitin e kaluar, shkencëtarët e qeverisë nxorën një gjetje ‘jo dëmtuese’ për ngjalat, duke gjykuar se deri në vitin 2026 kishte një tepricë të vjeljes së ngjalave të qelqit në lumin Severn dhe lumin Parrett, madje duke lejuar shkallën e kapjes deri në 75% të popullsisë.  Kjo mundëson eksportimin e ligjshëm të tyre.

Wood tha se shpresonte të rriste sasinë e ngjalave të qelqit, që do të fluturonte me aeroplanin e kompanisë së tij për në Kaliningrad vitin e ardhshëm. Ai tha se ngjalat ishin të destinuara për një projekt të ruajtjes së “riparimit” të udhëhequr nga ministria ruse e bujqësisë, ku ngjalat e reja vendosen në lagunat Vistula dhe Curonian, të cilat Rusia i ndan me Poloninë dhe Lituaninë. Prej këtu, ngjalat e pjekura mund të arrijnë në Baltik dhe, potencialisht, të kthehen në zonat e tyre të

Për pretendimet se dërgimi i ngjalave në Rusi rrezikonte që ato të kontrabandoheshin në Azi, Wood tha: “Unë nuk mendoj se ka fare prova për këtë. Ky është një projekt mjedisor me të vërtetë largpamës. Ne thjesht nuk e shohim këtë nivel të kujdesit, në shumë prej këtyre projekteve të rimbushjes në Evropë. Është absolutisht transparente. Ata i dërgojnë Defra një raport shumë të detajuar të stokut që është bërë dhe vdekjeve në stacionin e karantinës.”

Ai shtoi: “Disa nga problemi është dilema morale e punës me Rusinë. Ata nuk po i marrin këto ngjala qelqi falas. Çdo njëqind kilogramë ngjala qelqi që ata kanë, kjo do të jetë një raketë më pak që mund të përballojnë të dërgojnë.”

Kerr tha se nuk ishte praktikë e mirë ruajtjeje dërgimi i ngjalave në skajin lindor të shtrirjes së tyre natyrore, ku individët kishin më pak gjasa të ktheheshin në Sargasso, sesa nëse do të qëndronin në Severn.

“Ne nuk e dimë se cilat ngjala argjendi [të pjekura] kthehen në detin Sargasso, por sa më tej duhet të udhëtojnë, aq më pak do të arrijnë. Zbrazja e disa ngjalave në skajin e Evropës Lindore të shtrirjes së saj nuk është në të vërtetë konservim, “tha ai. “Rivendosja mund të përdoret si një masë emergjente, por duhet të jetë si shtesë e masave reale të ruajtjes, si restaurimi i ligatinave dhe lumenjve.”

Autori Charles Foster, i cili ka shkruar për gjendjen e vështirë të ngjalës, tha: “Eksportimi i specieve të rrezikuara në mënyrë kritike për një fat të panjohur nuk mund të justifikohet në bazë të traditës ose ekonomisë ose në ndonjë mënyrë tjetër.”

Midis 50 milion dhe 100 milion ngjala qelqi notojnë në Severn çdo vit. Shkencëtarët llogaritin se 40% e ngjalave të argjendta të pjekura, duhet të zbresin nga lumi dhe të dalin në det për të siguruar që do të ketë një rimëkëmbje në popullatën globale. Aktualisht ka vetëm 2.3% të arratisjeve të tilla.

Sipas qeverisë, aplikimet për eksportimin e ngjalave vlerësohen rast pas rasti dhe aplikacioni i vetëm nga kompania Wood më 2024 plotësonte kërkesat e rregulloreve të tregtisë së kafshëve të egra në Mbretërinë e Bashkuar. Ngjalat u zbuluan se ishin kapur ligjërisht dhe në mënyrë të qëndrueshme dhe nuk kishte asnjë faktor ruajtjeje që gjykohej se meritonte refuzimin e aplikimit.

Një zëdhënës i Defra tha: “Ne kemi rregulla dhe ligje të forta për të mbrojtur speciet e mbrojtura si ngjalat e qelqit. Çdo aplikim për t’i eksportuar ato shqyrtohet tërësisht nga autoritetet e UK Cites, për t’u siguruar që ato janë të ligjshme dhe të qëndrueshme. Çdo raportim i trafikimit të paligjshëm të kafshëve të egra merret shumë seriozisht dhe do të hetohej nga Agjencia e Shëndetit të Kafshëve dhe Bimëve dhe zyrtarët e Forcave Kufitare.”/ The Guardian.