Një e treta e hebrenjve evropianë e kanë prejardhjen nga një grua
Hulumtimi mbi ADN-në e lashtë ka dhënë fakte të reja për historinë e hebrenjve në tokën e Evropës
Kjo përgjigje u arrit nga një ekip ndërkombëtar studiuesish që analizuan gjenomin e 33 anëtarëve Ashkenazi nga një varrezë mesjetare në Gjermani.
Para fundit të mijëvjeçarit të parë, në territorin e Perandorisë së Shenjtë Romake u formua një grup etnik hebre i quajtur Ashkenazi, i cili, sipas disa vlerësimeve, përbënte vetëm 3% të popullsisë hebreje në shekullin e 11-të. Në shekujt në vijim ajo u zhvillua duke lënë pas një gjurmë dhe kontribut të pashlyeshëm nga i cili do të përfitojë njerëzimi.
“Nëse i krahasoni njerëzit Ashkenazi të Shteteve të Bashkuara dhe Izraelit sot, ata janë gjenetikisht shumë të ngjashëm, pavarësisht se ku jetojnë ata duken si të njëjtët njerëz,” thotë gjenetisti Shai Karmi nga Universiteti Hebraik i Jerusalemit. Por hulumtimi i lashtë i ADN-së i kryer nga Karmi me një ekip ndërkombëtar studiuesish tregon se, ndryshe nga uniformiteti i sotëm, komuniteti Ashkenazi në Erfurt 600 vjet më parë ishte shumë më i larmishëm gjenetikisht.
“Qëllimi ynë ishte të plotësojmë boshllëqet në të kuptuarit tonë të historisë së hershme të hebrenjve Ashkenazi përmes të dhënave të marra nga ADN-ja e lashtë”, shpjegon Karmi.
Dhe në këtë ia dolën sepse gjithçka tregonte se i ashtuquajturi një “efekt themelues” në këtë rajon ka ndodhur 14 shekuj më parë. Ata arritën në këtë përfundim kryesisht duke vëzhguar ADN-në mitokondriale – material gjenetik që ne trashëgojmë nga nënat tona, në bazë të të cilit zbuluan se rreth 30% e subjekteve ndanin një sekuencë specifike. Me fjalë të tjera, popullsia e hershme hebreje Ashkenazi ishte aq e vogël sa një e treta e hebrenjve e kishin prejardhjen nga e njëjta grua, nëse shohim prejardhjen përmes linjës amtare.
“Hebrenjtë në Evropë ishin një pakicë fetare që ishte e diskriminuar nga shoqëria dhe nganjëherë përjetuan persekutim,” thotë gjenetisti i Harvardit, David Reich. Megjithatë, ata u vendosën në Erfurt në fillim të shekullit të 14-të dhe zhvilluan një nga komunitetet më të mëdha Ashkenazi në Gjermani.
Shumë pyetje mbeten pa përgjigje, si p.sh. se si komunitetet hebreje mesjetare Ashkenazi u bënë të dallueshme gjenetikisht, sa të lidhur ishin hebrenjtë e hershëm Ashkenazi me hebrenjtë sefardi dhe si lidhen hebrenjtë modernë me ata të Judesë së lashtë?
Ajo që autorët bien dakord është se ky studim ofron një bazë të mirë për studime të mëtejshme.
