Një psikolog tregon pse duam të ndjejmë frikë: Nga slitë në filma horror dhe shtëpi të përhumbura

Zemrat tona po rrahin, pëllëmbët po djersiten, muskujt tanë janë të tensionuar, stomaku ynë po ngërçen dhe lëkura po na ndjesi shpimi gjilpërash, e megjithatë për disa arsye ne e shijojmë atë.

Disa nga shfaqjet më të gjata të TV kanë të bëjnë me vrasës serialë të tmerrshëm dhe miliona njerëz dynden në parqe tematike për t’u hedhur me kokë poshtë dhe për t’u pezulluar në ajër.

Pse duam të ndjejmë frikë? Sipas psikologut Malcolm Schofield, gjithçka varet nga evolucioni, biologjia dhe shoqëria.

Përkatësisht, përgjigja jonë biologjike ndaj ndjenjës së frikës, e njohur si luftë ose betejë, ka evoluar instinktivisht gjatë mijëra viteve në mënyrë që të na përgatisë për situata kërcënuese për jetën.

Ndërsa historikisht mund të kenë qenë tigra me dhëmbë të mëdhenj, sot kërcënimet janë shumë më të vogla, por përgjigja jonë biologjike ende ekziston. Ekziston edhe argumenti se kultura pop na ka kushtëzuar të mendojmë se duhet të përballemi me rrezikun për t’u dukur të fortë.

Ekziston edhe një nxitim i adrenalinës që përjetojmë kur ne kemi panik, i cili mund të jetë shumë i varur. Këto gjëra së bashku kanë nënkuptuar që përballja me frikën dhe largimi nga një ngjarje e padëmtuar na sjell ne dhe mendjet tona një ndjenjë të madhe kënaqësie – të paktën për disa prej nesh.

Duke parë një film horror ose duke hyrë në një shtëpi të përhumbur, ne prekim instinktet njerëzore të rrënjosura thellë dhe kapërcejmë frikën që kemi përpara.

Kjo më vonë e shtyn trurin të çlirojë ndjenjat e vullnetit të mirë si një mënyrë për të na shpërblyer për mbijetesën. Megjithatë, kënaqësia e tepërt e rrezikut, veçanërisht kur është real, mund të tregojë psikopati dhe sjellje ekstreme të rrezikut.

Frika nga një rrjet sigurie është e mirë, por vendosja e vetes në situata potencialisht vdekjeprurëse për t’u frikësuar mund të tregojë diçka më të errët, thotë Dr Schofield, një pedagog në Universitetin e Derbit.

Këtu ai thellohet më tej në shkencën që qëndron pas frikës dhe çfarë mund të zbulojë shumë kënaqësi për personalitetet dhe gjendjet tona mendore.

Pse na pëlqen frika

Dr. Schofield, i specializuar në besimet paranormale, besimet fetare dhe spiritualitetin, thotë se ka disa arsye, por gjithçka varet nga sa “reale” është situata për sa i përket nivelit tonë të kënaqësisë.

“Të shikosh një film horror është e frikshme, por nuk je në rrezik. Nëse jeni duke bërë një sport ekstrem, si hedhja me parashutë, ka më shumë rrezik, por përsëri, nëse gjithçka është e sigurt, shanset janë që do të jeni mirë dhe udhëtimi do të jetë i këndshëm. “Megjithatë, në një situatë të paparashikueshme, të rrezikshme që vjen nga askund, frika që përjetoni është më pak e dëshirueshme,” tha ai.

Ajo është e trefishtë – evolucionare, biologjike dhe sociale, sipas ekspertit.

“Nga një këndvështrim evolucionar, është e vështirë të kërkosh frikë sepse ne kemi evoluar për ta ndjerë atë. Paraardhësit tanë që nuk ndjenin frikë kishin më shumë gjasa të haheshin nga tigrat dhe të mos kalonin gjenet e tyre. Një teori tjetër është biologjike dhe se frika na jep adrenalinë, e cila mund të krijojë varësi. “Një teori më e bazuar në shoqëri është se media dhe familjet tona na socializojnë të mendojmë se përballja me frikën është një shenjë fuqie,” shton ai.

Nëse frika nuk është reale, përfshirja me të na jep një element kontrolli dhe kjo mund të kompensojë mungesën e kontrollit që kemi në jetën tonë.