Nxehtësia në dete dhe oqeane po zgjat më shumë: Më parë kishim 15 ditë të ngrohta në vit, sot kemi deri në 80!

Hulumtimet më të fundit kanë treguar se kriza klimatike ka trefishuar kohëzgjatjen e valëve të nxehtësisë në oqeane. Stuhitë vdekjeprurëse po intensifikohen dhe ekosistemet kyçe si pyjet e barit detar dhe shkëmbinjtë koralorë po shkatërrohen.

Gjysma e valëve të nxehtësisë oqeanike të vitit 2000 nuk do të kishin ndodhur pa ngrohjen globale, e cila shkaktohet nga djegia e lëndëve djegëse fosile. Këto valë jo vetëm që janë bërë më të shpeshta, por edhe më intensive – ato janë mesatarisht 1°C më të ngrohta, dhe në disa vende dukshëm më shumë, sipas shkencëtarëve.

Ky hulumtim është shqyrtimi i parë gjithëpërfshirës i ndikimit të krizës klimatike në valët e nxehtësisë në oqeanet e botës dhe zbulon ndryshime të thella.

Oqeanet më të ngrohta thithin gjithashtu më pak dioksid karboni, gjë që më pas rrit më tej temperaturat.

“Këtu në Mesdhe kemi valë të nxehta në det që janë 5°C më të ngrohta”, thotë Dr. Marta Marcos e Institutit Mesdhetar për Studime të Avancuara në Majorka, e cila udhëhoqi kërkimin.

“Është e tmerrshme kur futesh në ujë për të notuar. Është sikur je në supë”, shtoi ajo.

Përveç shkatërrimit të ekosistemeve nënujore, siç janë shtretërit e barit detar, Markosova vuri në dukje se oqeanet më të ngrohta po u japin më shumë energji stuhive të forta që godasin bregdetin dhe tokën.

Për shkak të ngrohjes globale, gjasat e formimit të një stuhie të tillë ishin pesë herë më të mëdha, ndërsa temperaturat në Mesdhe u rritën në 5.5°C. Kjo çoi në më shumë avuj uji dhe rrjedhimisht në më shumë reshje.

“E vetmja zgjidhje është të zvogëlohet djegia e lëndëve djegëse fosile. Është një lidhje shumë e qartë. Më shumë se 90 përqind e nxehtësisë shtesë të bllokuar nga gazrat serrë ruhet në oqeane. Nëse ndaloni ngrohjen e atmosferës, ndaloni ngrohjen e oqeaneve”, shtoi shkencëtari.

Valët e fundit të mëdha të të nxehtit detar përfshijnë një ngjarje jashtëzakonisht të gjatë në Paqësor në vitet 2014-15. vit, gjë që shkaktoi një vdekje masive të jetës detare.

Valë të nxehta intensive goditën Detin Tasman në vitet 2015-16, me temperatura rekord të detit të regjistruara në ujërat e Mbretërisë së Bashkuar dhe Detin Mesdhe në vitin 2023. Në vitin 2019, shkencëtarët paralajmëruan se valët e të nxehtit të oqeanit po rriteshin me shpejtësi dhe po vrisnin organizmat detarë si “zjarret që shkatërrojnë zona të mëdha pyjesh”.

Dr. Zoe Jacobs, nga Qendra Kombëtare e Oqeanografisë në Mbretërinë e Bashkuar, tha se valët e të nxehtit oqeanik përbëjnë një rrezik të konsiderueshëm për shoqërinë – me disa ngjarje individuale që shkaktojnë miliona dollarë humbje për shkak të ndikimeve në peshkim, akuakulturë dhe turizëm. Ato lidhen gjithashtu me rritjen e valëve të nxehtësisë në tokë dhe ngjarje ekstreme të motit si uraganet dhe stuhitë.

Studimi, i botuar në revistën Proceedings of the National Academy of Sciences, përdori një model të temperaturave të sipërfaqes së detit nga viti 1940 që hoqi efektin e krizës klimatike.

Pastaj ata i krahasuan këto modele me matjet aktuale nga oqeanet për të treguar se si ngrohja globale ka ndikuar në rritjen e temperaturave. Ata u përqendruan te valët e nxehtësisë së verës, sepse atëherë temperaturat arrijnë kulmin dhe shkaktojnë dëmet më të mëdha.

Analiza tregoi se në vitet 1940 kishte rreth 15 ditë me nxehtësi ekstreme në vit në sipërfaqen e oqeanit, ndërsa sot mesatarja globale është pothuajse 50 ditë në vit. Disa rajone, duke përfshirë Oqeanin Indian, Atlantikun tropikal dhe Paqësorin perëndimor, përjetojnë deri në 80 ditë valë të nxehti në vit – domethënë, çdo të pestën ditë.

Detet në tropikë janë tashmë të ngrohta, kështu që nxehtësia shtesë në përgjithësi zgjat kohëzgjatjen e valëve të nxehtësisë. Në detet më të ftohta, kjo nxehtësi mund ta rrisë ndjeshëm forcën e tyre, siç është rasti me Detet Mesdhetare dhe të Veriut.

Dr. Xiangbo Feng nga Universiteti i Reading, i cili ishte pjesë e ekipit kërkimor, tha: “Ndërsa temperaturat globale vazhdojnë të rriten, valët e nxehtësisë së oqeanit do të bëhen më të shpeshta dhe të rënda. Aktivitetet njerëzore kanë ndryshuar rrënjësisht oqeanet tona. Nevojitet veprim urgjent për klimën për të mbrojtur ekosistemet detare.”