Ndihma e parë instinktive për minjtë

Në situata emergjente, njerëzit instinktivisht ofrojnë ndihmën e parë. Por deri më tani ishte e paqartë nëse speciet e tjera shfaqin sjellje të ngjashme. Dy studime të pavarura të udhëhequra nga W. Sun dhe S. Sun tregojnë se minjtë kanë reaksione karakteristike ndaj anëtarëve të pavetëdijshëm të specieve të tyre, duke përfshirë nuhatjen, pastrimin, lëpirjen e kokës, madje edhe nxjerrjen e gjuhës nga goja, gjë që përshpejton shanset e tyre për shërim.

Një rol kyç në këtë sjellje luan aktivizimi i neuroneve në amigdalën mediale dhe niveli i oksitocinës në bërthamën paraventrikulare të hipotalamusit. Këto rezultate ofrojnë njohuri të reja në mekanizmat neurobiologjikë pas kësaj sjelljeje prosociale te minjtë.

A funksionon “ndihma e parë” për minjtë?

Për të hetuar këtë, shkencëtarët monitoruan aktivitetin e trurit të minjve ndërsa ata vepronin si shpëtimtarë. Ata vëzhguan rritje të aktivitetit në pjesët e trurit përgjegjës për funksionet e pavullnetshme, si dhe sinjale të forta hormonale që ishin vendimtare për ndërhyrjet e tyre urgjente.

Megjithëse teknika e tyre e “ndihmës së parë” përfshinte shumë kafshime, neuroshkencëtari Wenjian Sun i Universitetit të Kalifornisë Jugore (USC) dhe kolegët e tij zbuluan se nxjerrja e gjuhës nga goja është në fakt një teknikë funksionale, pasi hap rrugët e frymëmarrjes së një miu pa ndjenja, duke e lejuar atë të rifitojë vetëdijen më shpejt.

Efektiviteti i kësaj metode konfirmohet nga një tjetër studim i fundit, i cili identifikoi një mekanizëm nervor specifik që lidh tërheqjen e gjuhës me zgjimin më të shpejtë te minjtë e anestezuar.

Ndihmë e ndërgjegjshme apo refleks?

Forma të ngjashme të ndihmës ndërkafshore janë dokumentuar tashmë tek gjitarët me tru më të madh, si delfinët dhe elefantët. Minjtë tashmë njihen për ndihmën e njëri-tjetrit në situata të tilla si robëria, por ky hulumtim është i pari që studion ndihmën e parë në detaje tek gjitarët e vegjël.

Shkencëtarët nuk mund të thonë me siguri nëse minjtë po ndihmojnë me vetëdije apo nëse sjellja e tyre është thjesht instinktive. Megjithatë, fakti që ata vazhduan të tentonin ringjalljen edhe pesë ditë pas takimit të tyre të parë me një mi të pavetëdijshëm, sugjeron se reagimi i tyre nuk ishte thjesht rezultat i kuriozitetit.

Minjtë preferojnë të ndihmojnë anëtarët e njohur

Eksperimentet kanë treguar se minjtë kanë më shumë gjasa të ndihmojnë anëtarët e njohur të specieve të tyre sesa të huajt.

“Kjo preferencë për anëtarët e njohur tregon se kafsha nuk po reagon vetëm në mënyrë refleksive, por po merr parasysh kontekstin dhe identitetin e miut tjetër kur formon përgjigjen e tij,” thotë neuroshkencëtari James Burkett nga Universiteti i Toledos, i cili nuk ishte i përfshirë në studim.

Në eksperimentet e tyre, Sun dhe ekipi i tij ekspozuan minjtë e gjallë në kontakt me anëtarët e vdekur, të pavetëdijshëm ose të palëvizshëm të specieve të tyre, disa prej të cilëve ishin të njohur dhe disa të panjohur.

Në 50% të rasteve, minjtë përdorën teknikën e tërheqjes së gjuhës dhe të gjithë minjtë që morën ndihmë u shëruan shumë më shpejt se ata që kishin mbetur vetëm.

“Ata fillojnë me nuhatjen, pastaj kalojnë në pastrim dhe më pas në ndërveprim fizik intensiv”, tha fiziologu i USC Li Zhang për New Scientist.

“Ata fjalë për fjalë hapin gojën e miut të pavetëdijshëm dhe i nxjerrin gjuhën”.

Është magjepsëse që në 80% të rasteve, minjtë e shpëtimit i kanë hequr objektet nga goja miut të anestezuar, sikur e kanë kuptuar se mund të jenë problem. Në të njëjtën kohë, ata injoruan plotësisht objektet që shkencëtarët vendosnin në pjesë të tjera të trupit, si në rektum ose në organet gjenitale.

Ato ndihmojnë minjtë pa ndjenja, por jo të fjetur

Interesante, minjtë treguan përpjekje për të ringjallur anëtarët e pavetëdijshëm ose të vdekur, por jo ata që sapo ishin duke fjetur. Kjo sugjeron që ata mund të dallojnë kur dikush ka nevojë për ndihmë.

Çfarë ndodh në trurin e shpëtimtarëve?

Një studim i tretë nga Universiteti i Kalifornisë, Los Anxhelos, tregoi se kur një mi ndeshet me një anëtar të pavetëdijshëm të familjes së tij, amigdala mediale aktivizohet në trurin e tij.

Megjithatë, kur një mi ekspozohet ndaj një miu tjetër nën stres, aktivizohet një zonë tjetër e lidhur me ndjeshmërinë. Kjo sugjeron që aktivitetet që lidhen me “ndihmën e parë” dhe ndjeshmërinë janë procese të veçanta.

Sun dhe ekipi i tij gjetën gjithashtu nivele të rritura të oksitocinës tek minjtë që ofruan ndihmë. Oksitocina është një hormon i lidhur me lidhjet sociale, i cili rrit ndjeshmërinë dhe ndjenjën e lidhjes tek njerëzit.

Dy rajonet e trurit që ishin aktive gjatë kësaj sjelljeje janë të njohura për rolin e tyre në edukimin dhe kujdesin për të tjerët.

Neuroshkencëtarët William Sheeran dhe Zoe Donaldson arrijnë në përfundimin se ky hulumtim konfirmon se impulsi për të ndihmuar të tjerët në shqetësime ekstreme është i pranishëm në shumë specie – jo vetëm tek njerëzit.