Pikërisht 113 vjet më parë, Titaniku u fundos

Ajo u ndërtua në Belfast, Irlanda e Veriut, për White Star Line , dhe disa ekspertë e quajtën atë “anija e pambytshme”. Titaniku u nis më 10 prill, nga Southampton, Anglia jugore, në udhëtimin e tij të parë dhe të fundit. Por pesë ditë më vonë – natën e 14-15 prillit, anija e madhe u përplas me një ajsberg dhe u zhduk nën sipërfaqen e Oqeanit Atlantik në më pak se tre orë.

Mjerisht, nga rreth 2,224 pasagjerë dhe anëtarë të ekuipazhit, më shumë se 1,500 njerëz humbën jetën – kryesisht për shkak të të ftohtit vdekjeprurës, jo mbytjes. Por drama e vërtetë, thonë ata, është ajo që rrallë përmendet dhe që ka ndodhur pas tragjedisë, shkruan portali “net.hr”.

White Star Line mori me qira anijen Mackay-Bennett me qëllim të rikuperimit të të vdekurve. Ai mbërriti në vendin e aksidentit më 20 prill, kur shpëtimtarët u përballën me një pamje të tmerrshme: një det plot me trupa të pajetë që notonin në sipërfaqe falë jelekëve të shpëtimit. Kapiteni Frederick H. Larnder urdhëroi që të hidheshin varka më të vogla – secila me një ekuipazh prej 5-6 personash, të cilët mund të merrnin deri në tetë trupa.

Secilit trup iu dha një numër – me të gjitha shenjat identifikuese të shënuara me përpikëri, dhe sendet e tyre personale u vendosën në një çantë me të njëjtin numër.

Por burimet e McKay-Bennett ishin të kufizuara. Kryebalsamuesi, John R. Snow Jr., kishte mjaftueshëm lëng balsamimi për vetëm 70 trupa dhe kishte vetëm 100 arkivole. Ata u përballën shpejt me një vendim të vështirë: cilët trupa do të varroseshin në det? 

Këtu, përsëri, klasa luajti një rol të madh. Trupat e pasagjerëve të klasit të parë dhe të dytë ekonomik, të dallueshëm nga veshjet më të mira dhe sendet personale, iu dhanë përparësi transportit drejt kontinentit. Trupat e klasit të parë vendoseshin në arkivole, ndërsa trupat e klasit të dytë mbështilleshin me liri dhe ruheshin veçmas. Trupat e pasagjerëve të klasit të tretë dhe anëtarëve të ekuipazhit, të cilët përbënin pjesën më të madhe të viktimave, kryesisht nuk u balsamosën, por u mbështjellën me liri dhe – pas një këndimi të shkurtër nga një prift, u ulën përsëri në oqean – me shufra hekuri për t’u fundosur.

Rreth 190 trupa u sollën për identifikim në Halifax, Nova Scotia, Kanadaja lindore, nga ku anija për të marrë kufomat u nis. Procesi ishte i mundimshëm: Një varrmihës u trondit kur njohu trupin e xhaxhait të tij mes viktimave.

Mbeten 42 viktima të paidentifikuara, gurët e varreve të të cilëve mbajnë vetëm një numër dhe datën e tragjedisë. Ndoshta një nga trupat më të famshëm të paidentifikuar u zhvarros në vitin 2002 dhe – pas analizës së ADN-së në 2007 – u identifikua si Sidney Leslie Goodwin 19-muajshe, e gjithë familja e të cilit – pasagjerë të klasit të tretë – vdiq në aksident.

Rreth 1,160 të vdekur që nuk u gjetën kurrë. Titaniku i fundosur shtrihet në një thellësi prej rreth 3800 metrash. Ekspertët, si arkeologu detar James Delgado, siç raportohet nga Daily Mail, besojnë se ka të ngjarë të mos ketë mbetur asnjë mbetje njerëzore në vetë anijen. Profesor John Casella, nga ana tjetër, shpjegon se uji i kripur përshpejton tretjen e hidroksiapatitit mineral kockor dhe organizmat detarë përdorin kockat si burim kalciumi.

Regjisori James Cameron, i cili bëri filmin fitues të Oskarit në vitin 1997, Titanic dhe është zhytur në rrënoja shumë herë, dëshmoi se ai nuk pa asnjë mbetje njerëzore, por pa veshje dhe këpucë që mund të tregojnë se ku ishin trupat dikur. Kërkimi i mundshëm dhe rikuperimi i mbetjeve në të ardhmen do të nënkuptonte edhe dëmtimin e anijes së fundosur, e cila mbrohet si varr detar dhe vend arkeologjik.

Operacioni për gjetjen e trupave të viktimave të Titanikut ishte një detyrë e vështirë dhe kërkuese logjistike që zbuloi jo vetëm përmasat e tragjedisë njerëzore, por edhe ndarjet e thella klasore të kohës. Anija “McKay-Bennett”, e destinuar fillimisht për shtrimin e kabllove, hyri në histori si “anija morgu” e “Titanikut” dhe u çaktivizua në vitin 1922. Varrezat e Halifaxit janë një vend i përhershëm kujtimi për viktimat, dhe historia e rikuperimit të trupave shërben si një kujtim i historisë, por turbulluese.

Muzeu Detar i Atlantikut në Halifax ruan objekte, kujtime dhe kujtime të lidhjes së këtij qyteti me tragjedinë e vitit 1912.