Plani ‘i çmendur’ për të shpëtuar akullin e detit të Arktikut

Të vendosur në akullin e detit në brigjet veriore të Kanadasë, shkencëtarët të veshur me parka shikojnë ujin e kripur të pompohet mbi oqeanin e ngrirë. Qëllimi i tyre? Për të ngadalësuar ngrohjen globale. Ndërsa akulli i detit zhduket, sipërfaqja e errët e oqeanit mund të thithë më shumë energji të Diellit, gjë që përshpejton ngrohjen. Pra, studiuesit duan ta trashin atë për të ndaluar shkrirjen e tij.

Mirë se vini në anën më të çuditshme të gjeoinxhinierisë – ndërhyrja e qëllimshme në sistemin klimatik të Tokës për të luftuar dëmin që i kemi bërë. Gjeoinxhinieria përfshin përpjekje më të vendosura për të bllokuar gazrat që ngrohin planetin, të tilla si mbjellja e më shumë pemëve dhe varrosja e karbonit nën tokë. Por më shumë masa eksperimentale synojnë të shkojnë një hap më tej, duke kërkuar të reduktojnë energjinë e përthithur nga Toka. Shumë shkencëtarë kundërshtojnë fuqishëm, duke paralajmëruar se përpjekje të tilla largojnë vëmendjen nga hapi kritik i uljes së emetimeve të karbonit dhe rrezikojnë të bëjnë më shumë dëm sesa mirë.

Por një numër i vogël i avokatëve pretendojnë se qasjet e tyre mund t’i japin planetit një dorë ndihmëse. Qëllimi përfundimtar i eksperimentit të Arktikut është të trashet mjaftueshëm akull deti për të ngadalësuar apo edhe për të ndryshuar shkrirjen e parë tashmë, thotë Dr Shaun Fitzgerald, ekipi i të cilit në Qendrën për Riparimin e Klimës në Universitetin e Kembrixhit qëndron pas projektit. A do të funksionojë apo është, siç e tha një shkencëtar, një ide “mjaft e çmendur”?

“Ne në fakt nuk dimë mjaftueshëm për të përcaktuar nëse kjo është një ide e mirë apo e keqe,” pranon Dr Fitzgerald. Studiuesit kanë përballuar kushte të hidhura në Gjirin e Kembrixhit, një fshat i vogël kanadez në Rrethin Arktik. “Është shumë ftohtë,” më thotë Andrea Ceccolini nga Real Ice, një kompani britanike që drejton udhëtimin. “Është rreth -30C me një erë të fortë, e cila e çon temperaturën në -45C me faktorin e ftohjes së erës”.

Ata po shpojnë një vrimë në akullin e detit që formohet natyrshëm në dimër dhe pompojnë rreth 1000 litra ujë deti në minutë në të gjithë sipërfaqen. I ekspozuar ndaj ajrit të ftohtë të dimrit, ky ujë deti ngrin shpejt, duke ndihmuar në trashjen e akullit sipër. Uji gjithashtu ngjesh borën. Duke qenë se bora e freskët vepron si një shtresë e mirë izoluese, tani akulli mund të formohet më lehtë edhe në pjesën e poshtme në kontakt me oqeanin. “Ideja është që sa më i trashë të jetë akulli [në fund të dimrit], aq më gjatë do të mbijetojë kur të kalojmë në sezonin e shkrirjes,” shpjegon zoti Ceccolini.

Duke më folur në fund të udhëtimit të tyre, ata tashmë kanë bërë të mundur që akulli të trashet me disa dhjetëra centimetra në zonën e tyre të vogël të studimit. Akulli do të monitorohet nga vendasit në muajt në vijim. Por është ende shumë herët për të thënë nëse qasja e tyre mund të bëjë një ndryshim në rënien e shpejtë të akullit të detit Arktik.

“Shumica dërrmuese e shkencëtarëve polarë mendojnë se kjo nuk do të funksionojë kurrë,” paralajmëron Martin Siegert, një akullnajalog me përvojë në Universitetin e Exeter, i cili nuk është i përfshirë në projekt. Një çështje është se akulli më i kripur mund të shkrihet më shpejt në verë. Dhe pastaj është sfida e madhe logjistike e shkallëzimit të projektit deri në një nivel kuptimplotë – një vlerësim sugjeron se mund t’ju duhen rreth 10 milionë pompa me energji nga era për të trashur akullin e detit në vetëm një të dhjetën e Arktikut./ballkaweb