Pse nuk e kujtojmë kohën kur ishim bebe?

Cili është kujtimi më i hershëm që mund të mbani mend? Ndërsa shumë njerëz kanë kujtime të qarta të fëmijërisë së tyre, shkencëtarët po zbulojnë se pothuajse askush nuk mund t’i kujtojë vitet e para të jetës. Kjo duket e çuditshme duke pasur parasysh se gjatë kësaj periudhe foshnjat mësojnë konceptet themelore psikologjike, ndërtojnë marrëdhënie me prindërit e tyre dhe zhvillojnë një ndjenjë të identitetit të tyre.

Për një kohë të gjatë, ekspertët ia atribuonin këtë fenomen, të njohur si “amnezi infantile”, zhvillimit të hipokampusit, pjesës së trurit përgjegjëse për ruajtjen e kujtesës. Por një studim i ri nga Universiteti Yale tregon se përgjigja është më komplekse. Truri i njeriut fillon të krijojë kujtime në muajt e parë të jetës, por më pas lind pyetja: ku zhduken ato kujtime?

Foshnjat krijojnë kujtime, por nuk mund t’i përcjellin ato tek ne

Hulumtimi, i publikuar në revistën Science, përfshinte një eksperiment në të cilin shkencëtarët u treguan foshnjave një seri imazhesh të reja dhe më pas i testuan ato për të përcaktuar nëse do t’i njihnin ato. Kjo aftësi për të kujtuar ngjarjet e para është një formë e kujtesës episodike, e cila tek të rriturit na lejon të kujtojmë, për shembull, një udhëtim ose një ndeshje sportive.

Megjithatë, testimi i kujtesës episodike tek foshnjat është sfidues. Ata nuk mund të na përshkruajnë verbalisht atë që mbajnë mend. Prandaj, studiuesit përdorën imazhe funksionale të rezonancës magnetike (fMRI) për të monitoruar aktivitetin në hipokampus ndërsa foshnjat shikonin imazhet.

Sekreti është në hipokampus.

Rezultatet treguan se sa më aktiv të jetë hipokampusi kur të shihet imazhi, aq më shumë ka gjasa që fëmija ta njohë atë më vonë. Përveç kësaj, shkencëtarët analizuan sjelljen e foshnjave.

“Kur foshnjat kanë parë diçka më parë, ne presim që ata ta shikojnë atë më gjatë kur t’u shfaqet përsëri,” shpjegon profesori Nick Turk-Brown, bashkëautor i studimit.

Hulumtimi tregoi se pjesa e pasme e hipokampusit, e cila lidhet me ruajtjen e kujtimeve episodike tek të rriturit, ishte më aktive gjatë njohjes së imazhit. Gjurmët më të forta të kësaj kujtese u vunë re tek foshnjat më të mëdha se 12 muajsh, duke sugjeruar se aftësia për të kujtuar zhvillohet gradualisht në vitet e para të jetës.

A zhduken kujtimet?

Hulumtimi i mëparshëm nga Turk-Brown ka treguar se foshnjat deri në tre muajsh shfaqin mësim statistikor – një proces në të cilin ata mësojnë të njohin modelet në mjedisin e tyre, si duken ndërtesat ose cilat zakone praktikohen gjatë pushimeve. Ky lloj memorie zhvillohet përpara memories episodike, sepse është vendimtar për përvetësimin e gjuhës, perceptimin vizual dhe të menduarit konceptual.

Por pyetja kryesore mbetet: çfarë ndodh me kujtimet më të hershme?

Shkencëtarët kanë dy teori. Sipas të parës, këto kujtime nuk arrijnë kurrë në ruajtje afatgjatë. Sipas tjetrit, ata mbeten të mbyllur në tru, por ne nuk kemi akses tek ata.

“Ne po shqyrtojmë mundësinë që këto kujtime të mbijetojnë në një formë deri në moshën madhore, por ato mbeten të paarritshme për ne,” thotë Turk-Brown.