Rrezik i madh, bota po financon makineri gjigantë të thithjes së karbonit, për të pastruar rrëmujën klimatike

Nga Ivana Kottasová, CNN

Luginat  që rrethojnë vullkanin Hengill në Islandën jugperëndimore janë të rrethuara gjithashtu nga burime të nxehta. Alpinistët nga e gjithë bota vijnë këtu për të shijuar peizazhin që të lë pa frymë. Pikërisht në mes të gjithë asaj bukurie natyrore ndodhet një strukturë e madhe metalike që i ngjan katër tullave gjigante Lego, e përbërë nga makineri të shumta që filtrojnë karbonin .

Njerëzit kanë lëshuar aq shumë dioksid karboni (CO2) në atmosferë sa makina të tilla po përdoren për të thithur gazin, si fshesat me korrent në një përpjekje për të ngadalësuar krizën klimatike dhe për të parandaluar disa nga pasojat e saj më shkatërruese.

Impianti Orca – njihet si një “strukturë e thithjes së karbonit në ajër”, dhe krijuesit dhe operatorët e saj, firma zvicerane Climeworks dhe kompania Islandeze Carbfix, thonë se është më e madhja në botë.

Qëllimi i Orca është të ndihmojë botën të arrijë zero emetime. Shkencëtarët thonë se thjesht reduktimi i përdorimit të karburanteve fosile nuk do të jetë i mjaftueshëm për të shmangur katastrofën; ne gjithashtu duhet të pastrojmë rrëmujën që kemi bërë për qindra vite.

Si ndodh ‘magjia’

Makinat Orca përdorin filtra kimikë për të filtruar karbonin. Përqendrimi i dioksidit të karbonit në atmosferë ka të ngjarë të mos ketë qenë aq i lartë  në 3 milion vitet e fundit, sipas shkencëtarëve të NASA -s.

“Ajo që po ndodh është se CO2 në ajër është një molekulë acidi dhe brenda kolektorëve kemi alkaline. Acidet dhe alkalinet neutralizojnë njëri-tjetrin,” tha bashkë-CEO i Climeworks Christoph Gebald për CNN. “Kjo është magjia që ndodh.”

Në dy deri në katër orë, sipërfaqja e filtrit është pothuajse plotësisht e ngopur me molekula CO2 – sikur të mos ketë “asnjë vend parkimi”, siç thotë Gebald. “Pastaj ndalojmë rrjedhën e ajrit dhe ngrohim strukturën e brendshme në afërsisht 100 gradë Celsius, dhe në atë temperaturë, molekulat e CO2 dalin përsëri në sipërfaqe.”

Për shkak të temperaturës së lartë që nevojitet për procesin, makina Orca kërkon shumë energji. Ky është një problem që zgjidhet lehtësisht në Islandë, ku fuqia gjeotermale e gjelbër është e bollshme. Por mund të bëhet një sfidë në nivel global, raporton abcnews.al

Kriza e emetimeve

Sipas një raporti nga Paneli Ndërqeveritar për Ndryshimet Klimatike (IPCC) bota duhet të përgjysmojë emetimet e gazrave serrë gjatë dekadës së ardhshme dhe të arrijë zero emetime deri në vitin 2050. Nëse temperaturat rriten në 1.5 gradë, aq më shumë bota do të përjetojë ngjarje ekstreme të motit – si në forcë ashtu edhe në frekuencë – si thatësira, uragane, përmbytje dhe valë nxehtësish.

Teknologjia CCS tingëllon si zgjidhja perfekte, por ka ende shumë për të diskutuar, dhe jo vetëm për shkak të sasisë së energjisë që i nevojitet. Kritikët e saj thonë se bota duhet të synojë zero emetime. IPCC vlerësoi se edhe nëse emetimet bien në mënyrë dramatike, për të mbajtur temperaturat nën 2 gradë do të kërkojë heqjen e rreth 10 miliardë dhe 20 miliardë ton CO2 çdo vit deri në vitin 2100.

Lidhja e naftës dhe gazit

Ata që kundërshtojnë këtë teknologji thonë se është  thjesht një mënyrë  për industrinë e karburanteve fosile për të vonuar shkatërrimin e saj të pashmangshëm. Kompanitë e naftës kanë pasur dhe kanë përdorur teknologjinë për të filtruar karbon për dekada, por ato nuk e kanë bërë saktësisht për të zvogëluar emetimet – për ironi, motivimi i tyre ka qenë të nxjerrin edhe më shumë naftë.

Kompanitë e karburanteve fosile po investojnë gjithashtu në teknologjinë më të re të filtrimit të karbonit- siç bëjnë makinat e Orca – kështu që ata mund të argumentojnë se po “kompensojnë” emetimet që nuk mund të kapin në proceset e tyre të zakonshme. Është një mënyrë për të vonuar shkatërrimin e pashmangshëm të karburanteve fosile ndërsa bota kalon në burime të rinovueshme të energjisë.

Industria globale e karburanteve fosile vlen trilionë dollarë. Në vitin 2019, vitin e fundit para pandemisë, kompanitë e listuara publikisht të karburanteve fosile fituan 250 miliardë dollarë fitime, sipas të dhënave të përpiluara për CNN.

Kjo shifër nuk përfshin Saudi Aramco, kompania më e madhe e naftës në botë, e cila nuk ishte regjistruar publikisht deri në dhjetor 2019. Kompania fitoi 88 miliardë dollarë atë vit.

Është një rrezik masiv që duhet marrë

Në Sleipner, një fushë gazi në Norvegji, CO2 është injektuar nën tokë që nga viti 1996. Vendi është monitoruar nga afër, dhe përveç disa problemeve gjatë vitit të parë, ai nuk ka treguar ndonjë problem në 25 vitet e tij të funksionimit.

Snæbjörnsdóttir, e cila kryeson magazinën e mineraleve CO2 në Carbfix për Orca, tha se procesi i mineralizimit që ata përdorin në Islandë eliminon rrezikun e rrjedhjeve. Dhe bazalti – i cili është shkëmb vullkanik krijon një depo ideale gjeologjike.

“Këta shkëmbinj janë të përshkueshëm,  ata janë si një sfungjer, tha Snæbjörnsdóttir.

Snæbjörnsdóttir kapi një copë karbonat kalciumi të kristalizuar, dhe e mbajti atë kundër dritës së diellit. “Kjo është mënyra e natyrës për ta kthyer CO2 në gur, në mënyrën e saj më të bukur,” tha ajo.