Rryma e fortë Antarktike rrezikon të ngadalësohet, pasoja katastrofale në ekosistem

Duke rrjedhur në drejtim të orës rreth Antarktidës, rryma themeleore arktike është rryma më e fortë e oqeanit në planet. Është pesë herë më e fortë se Rrjedha e Gjirit dhe më shumë se 100 herë më e fortë se lumi Amazon.

Ajo bën pjesë në oqeanin global “rrip përcjellës”, që lidh Oqeanin Paqësor, Atlantik dhe Indian. Sistemi rregullon klimën e Tokës dhe pompon ujë, nxehtësi dhe lëndë ushqyese anembanë globit.

Por uji i freskët nga shkrirja e akullit antarktik po hollon ujin e kripur të oqeanit, duke prishur potencialisht rrymën jetësore të oqeanit.

Kërkimet tona të reja sugjerojnë se Rryma Circumpolar Antarktike do të jetë 20% më e ngadaltë deri në vitin 2050, ndërsa bota ngrohet, me pasoja të mëdha për jetën në Tokë.

Rryma Circumpolar Antarktike është si një hendek rreth kontinentit të akullt.

Rryma ndihmon për të mbajtur ujin e ngrohtë larg, duke mbrojtur akullnajat e pambrojtura. Ajo gjithashtu luan një rol të madh në rregullimin e klimës së Tokës.

Ndryshe nga rrymat oqeanike më të njohura – si Rrjedha e Gjirit përgjatë bregut lindor të Shteteve të Bashkuara, Rryma Kuroshio pranë Japonisë dhe Rryma Agulhas në brigjet e Afrikës së Jugut – Rryma Circumpolar Antarktike nuk është kuptuar aq mirë. Kjo është pjesërisht për shkak të vendndodhjes së saj të largët, gjë që e bën veçanërisht të vështirë marrjen e matjeve të drejtpërdrejta.

Ndikimi i ndryshimeve klimatike

Rrymat e oqeanit reagojnë ndaj ndryshimeve të temperaturës, nivelit të kripës, modeleve të erës dhe shtrirjes së akullit të detit. Pra, rripi global i përcjellësve të oqeaneve është i prekshëm ndaj ndryshimeve klimatike në fronte të shumta.

Kërkimi i mëparshëm sugjeroi se një pjesë jetësore e këtij rripi përcjellës mund të drejtohet për në një kolaps katastrofik.

Teorikisht, ngrohja e ujit rreth Antarktidës, duhet të përshpejtojë rrymën. Kjo për shkak se ndryshimet e dendësisë dhe erërat përreth Antarktidës diktojnë forcën e rrymës. Uji i ngrohtë është më pak i dendur (ose i rëndë) dhe kjo duhet të jetë e mjaftueshme për të përshpejtuar rrymën. Por vëzhgimet deri më sot tregojnë se forca e rrymës ka mbetur relativisht i qëndrueshëm gjatë dekadave të fundit.

Ky stabilitet vazhdon pavarësisht shkrirjes së akullit përreth, një fenomen që nuk ishte eksploruar plotësisht në diskutimet shkencore në të kaluarën.

Përparimet në modelimin e oqeaneve lejojnë një hetim më të hollësishëm të ndryshimeve të mundshme në të ardhmen.

Në këtë projeksion të ardhshëm, uji i ftohtë dhe i freskët i shkrirjes nga Antarktida migron në veri, duke mbushur oqeanin e thellë. Kjo shkakton ndryshime të mëdha në strukturën e dendësisë së oqeanit. Ajo kundërshton ndikimin e ngrohjes së oqeaneve, duke çuar në një ngadalësim të përgjithshëm të rrymës deri në 20% deri në vitin 2050.

Pasoja të mëdha

Pasojat e një rryme circumpolare antarktike më të dobët janë të thella dhe largpamëse.

Si rryma kryesore që qarkullon ujërat e pasura me lëndë ushqyese përreth Antarktidës, ajo luan një rol vendimtar në ekosistemin e Antarktidës.

Dobësimi i rrymës mund të zvogëlojë biodiversitetin dhe të ulë rendimentin e peshkimit, në të cilin mbështeten shumë komunitete bregdetare. Ajo gjithashtu mund të ndihmojë hyrjen e specieve pushtuese të tilla si kelp dem jugor në Antarktidë, duke prishur ekosistemet lokale dhe rrjetat ushqimore.

Një rrymë më e dobët mund të lejojë gjithashtu që uji më i ngrohtë të depërtojë drejt jugut, duke përkeqësuar shkrirjen e rafteve të akullit antarktik dhe duke kontribuar në ngritjen globale të nivelit të detit. Shkrirja më e shpejtë e akullit mund të çojë pastaj në dobësimin e mëtejshëm të rrymës, duke filluar një spirale vicioze të ngadalësimit të tanishëm.

Kjo ndërprerje mund të shtrihet në modelet globale të klimës, duke reduktuar aftësinë e oqeanit për të rregulluar ndryshimet klimatike, duke thithur nxehtësinë e tepërt dhe karbonin në atmosferë.

Nevoja për të reduktuar emetimet

Ndërsa gjetjet tona paraqesin një prognozë të zymtë për Rrymën Circumpolar Antarktike, e ardhmja nuk është e paracaktuar. Përpjekjet e përbashkëta për të reduktuar emetimet e gazit të efektit të serës mund të jenë ende shkrirja e limitit rreth Antarktidës.

Krijimi i studimeve afatgjata në Oqeanin Jugor do të jetë vendimtar për monitorimin e saktë të këtyre ndryshimeve./ BBC.