Shkencëtarët kanë gjetur një mënyrë për të nxjerrë ar nga telefonat dhe laptopët e vjetër

Këto mbetje elektronike përfshijnë laptopë dhe telefona të vjetër, të cilët përmbajnë materiale të vlefshme si ari. Më pak se një e katërta e këtyre mbetjeve mblidhen dhe riciklohen siç duhet. Megjithatë, një teknikë e re që shkencëtarët kanë zhvilluar për të nxjerrë arin në mënyrë të sigurt dhe të qëndrueshme nga mbetjet elektronike mund të ndihmojë në ndryshimin e kësaj.

Profesori Justin Choker, nga Universiteti Flinders, shpjegon teknikën:

“Teknika jonë e re e nxjerrjes së arit, të cilën e përshkruajmë në një punim të botuar në revistën Nature Sustainability, mund ta bëjë minierat e arit në shkallë të vogël më pak toksike për njerëzit – dhe për planetin.”

Ekipi ynë ndërdisiplinor i shkencëtarëve dhe inxhinierëve zhvilloi një teknikë të re për nxjerrjen e arit nga xeherori dhe mbetjet elektronike. Qëllimi ynë ishte të ofronim një alternativë më të sigurt ndaj merkurit dhe cianurit dhe të zvogëlonim ndikimet shëndetësore dhe mjedisore të minierave të arit.

Janë propozuar shumë teknika për nxjerrjen e arit nga xeherori ose mbetjet elektronike, duke përfshirë metodat pa merkur dhe cianur. Megjithatë, shumë nga këto metoda janë të kufizuara në shpejtësi, rendiment, shkallë dhe kosto. Shpesh, këto metoda përqendrohen vetëm në një hap në të gjithë procesin e rikuperimit të arit, ndërsa riciklimi dhe menaxhimi i mbetjeve neglizhohen.

Në të kundërt, qasja jonë mori në konsideratë qëndrueshmërinë gjatë gjithë procesit të nxjerrjes, rikuperimit dhe rafinimit të arit. Teknologjia jonë e re përdor një kimikat që përdoret shpesh për të dezinfektuar ujin dhe për të pastruar pishinat – acid trikloroizocianurik.

Kur kjo kimikat i disponueshëm gjerësisht dhe i lirë aktivizohet me ujë të kripur, ai mund të reagojë me arin dhe ta shndërrojë atë në një formë të tretshme.

Për të nxjerrë arin nga tretësira, ne projektuam një polimer thithës të pasur me squfur. Polimerët thithës ndajnë substanca të caktuara nga lëngjet ose gazrat, dhe polimeri ynë krijohet duke bashkuar bllokun bazë ndërtues (monomerin) përmes një reaksioni zinxhir.

Polimeri ynë është interesant sepse rrjedh nga squfuri elementar – një lëndë e parë e lirë dhe gjerësisht e disponueshme. Industria e naftës prodhon më shumë squfur sesa mund të përdorë ose shesë, kështu që sinteza jonë e polimerit është një aplikim i ri për këtë burim të nën-shfrytëzuar.

Polimeri ynë ishte në gjendje të lidhte dhe të largonte në mënyrë selektive arin nga tretësira, edhe kur shumë metale të tjera ishin të pranishme në përzierje.

Ne demonstruam metoda të thjeshta për shpëlarjen dhe nxjerrjen e xeheve, tabelave elektronike nga kompjuterët e vjetëruar dhe mbetjeve shkencore. Është e rëndësishme të theksohet se kemi zhvilluar edhe metoda për rigjenerimin dhe riciklimin si të kimikateve shpëlarëse ashtu edhe të polimereve thithëse. Gjithashtu kemi krijuar procese për trajtimin dhe ripërdorimin e ujit të përdorur në këtë proces.

Gjatë zhvillimit të polimerit të riciklueshëm thithës, ne gjithashtu gjetëm zgjidhje të reja: e krijuam polimerin duke përdorur dritën dhe më pas e “degraduam” atë pasi lidhëm arin. Kjo metodë riciklimi e shndërroi polimerin përsëri në monomerin e tij origjinal dhe e ndau atë nga ari.

Monomeri i ricikluar mund të ripërpunohet më pas në një polimer që lidh arin – gjë që është e rëndësishme sepse tregon se procesi është në përputhje me parimet e një ekonomie rrethore.

Në punën e ardhshme, ne planifikojmë të bashkëpunojmë me industrinë, qeveritë dhe OJQ-të për të testuar metodën tonë në minierat në shkallë të vogël. Qëllimi ynë afatgjatë është të ofrojmë një metodë të besueshme dhe të sigurt për nxjerrjen e arit që eliminon nevojën për kimikate jashtëzakonisht toksike si cianidi dhe merkuri.

Shumë sfida na presin, duke përfshirë rritjen e prodhimit të polimereve thithëse dhe proceseve të riciklimit kimik. Që metoda të fitojë pranim, do të duhet të sigurohemi që shpejtësia, rendimenti dhe kostoja të jenë konkurruese me metodat tradicionale të minierave të arit. Rezultatet tona paraprake janë inkurajuese, por ka një rrugë të gjatë dhe komplekse përpara përpara se teknikat e reja të mund të zëvendësojnë cianidin dhe merkurin.

Motivimi ynë më i gjerë është të mbështesim jetesën e miliona minatorëve artizanë dhe në shkallë të vogël që mbështeten te zhiva për të nxjerrë ar.

Ata zakonisht operojnë në zona të largëta dhe rurale, ku ka pak mundësi të tjera ekonomike. Qëllimi ynë është t’i ndihmojmë ata të ruajnë qëndrueshmërinë e tyre ekonomike duke u ofruar alternativa më të sigurta ndaj merkurit. Në mënyrë të ngjashme, rritja e “minierave urbane” dhe riciklimit të mbeturinave elektronike do të përfitonte nga metodat e sigurta dhe të thjeshta për nxjerrjen e metaleve të çmuara.

Nxjerrja me sukses e arit nga mbeturinat elektronike do të zvogëlojë gjithashtu nevojën për miniera primare dhe kështu do të zvogëlojë ndikimin e saj në mjedis.