Skeleti i Borneos tregon për amputim 31,000 vjeçar

Skeleti i Borneos tregon për amputim 31,000 vjeçar

Një skelet 31,000-vjeçar i një të rrituri i zbuluar në një shpellë në Indonezi ofron dëshminë më të vjetër të njohur të një amputimi, sipas një studimi të ri.

Më parë, amputimi më i hershëm i njohur përfshinte një skelet 7000-vjeçar të gjetur në Francë dhe ekspertët besonin se operacione të tilla u shfaqën vetëm në shoqëritë bujqësore të vendosura.
Zbulimi sugjeron që gjuetarët-mbledhës që jetojnë në atë që tani është provinca e Kalimantan Lindore të Indonezisë kishin njohuri të sofistikuara mjekësore për anatominë dhe trajtimin e plagëve.

“Rishkruan kuptimin tonë për zhvillimin e kësaj njohurie mjekësore,” tha Tim Maloney, një arkeolog dhe studiues në Universitetin Griffith të Australisë, i cili udhëhoqi kërkimin, i cili u botua në revistën Nature.

Studiuesit po eksploronin shpellën mbresëlënëse Liang Tebo, e njohur për pikturat e saj murale që datojnë 40,000 vjet më parë, kur zbuluan varrin në vitin 2020.

Megjithëse pjesa më e madhe e skeletit ishte e paprekur, atij i mungonte këmba e majtë.  Pas ekzaminimit të mbetjeve, studiuesit arritën në përfundimin se eshtrat nuk mungonin dhe nuk kishin humbur në një aksident – ato ishin hequr me kujdes.

Kocka e mbetur e këmbës tregoi një prerje të pastër dhe të pjerrët që u shërua, tha Maloney. Nuk kishte shenja infeksioni ose frakture, të cilat do të pritej nga një sulm ose aksident i kafshëve.

Shkencëtarët thonë se nuk e dinë se çfarë është përdorur për të amputuar gjymtyrën ose si është parandaluar infeksioni, por personi duket se ka jetuar për rreth gjashtë deri në nëntë vjet të tjera pas operacionit, duke vdekur përfundimisht nga shkaqe të panjohura.

Kjo sugjeron “njohuri të detajuar të anatomisë së gjymtyrëve dhe sistemeve muskulare dhe vaskulare”, shkroi ekipi hulumtues në punim.

“Infermieria dhe kujdesi intensiv pas operacionit do të kishin qenë jetik… plaga do të ishte pastruar, veshur dhe dezinfektuar rregullisht.”
Studimi shton provat në rritje se njerëzit filluan të kujdeseshin për shëndetin e njëri-tjetrit shumë më herët në historinë e tyre, tha Alecia Schrenk, një antropologe në Universitetin e Nevadës, Las Vegas, e cila nuk ishte e përfshirë në studim.

“Ka kohë që supozohej se kujdesi shëndetësor është një shpikje më e re,” i tha Schrenk agjencisë së lajmeve Associated Press në një email. “Kërkimet si ky artikull tregojnë se popujt parahistorik nuk u lanë vetëm të kujdesen për veten e tyre.”

Për të gjitha ato që zbulon skeleti, mbeten shumë pikëpyetje. Si u krye amputimi dhe pse? Çfarë është përdorur për dhimbje apo për të parandaluar infeksionin? A ishte ky operacion i rrallë apo praktikë e zakonshme?

Studimi “na ofron një pamje të zbatimit të kujdesit dhe trajtimit në të kaluarën e largët”, shkroi Charlotte Ann Roberts, një arkeologe në Universitetin Durham, e cila nuk ishte e përfshirë në kërkim.

Ajo “sfidon perceptimin se ofrimi i kujdesit nuk ishte një konsideratë në kohët parahistorike”, shkroi ajo në një përmbledhje në Nature.

Gërmime të mëtejshme priten vitin e ardhshëm në Liang Tebo, me shpresën për të mësuar më shumë për njerëzit që jetonin atje.

“Kjo është me të vërtetë një pikë e nxehtë e evolucionit njerëzor dhe arkeologjisë,” tha Renaud Joannes-Boyau, një profesor i asociuar në Universitetin Southern Cross i cili ndihmoi me të dhënat e skeletit./Al Jazeera/Alsat.mk

LEXO EDHE:

Back to top button