Uji ka ekzistuar në univers miliarda vjet më herët sesa mendohej më parë

Për herë të parë, një ekip shkencëtarësh ka modeluar formimin e ujit në universin e hershëm dhe zbuloi se kushtet për formimin e planetëve të përshtatshëm për jetë mund të kenë ekzistuar miliarda vjet më herët sesa mendohej më parë.

Sipas simulimeve të ekipit, molekulat e para të ujit u shfaqën pasi yjet e parë shpërthyen, veçanërisht përmes supernovave, ngjarje që prodhojnë elementë më të rëndë si oksigjeni, të nevojshëm për formimin e H2O.

“Para shpërthimeve të para yjore, nuk kishte ujë në univers sepse nuk kishte oksigjen”, thotë Daniel Whalen, një kozmolog në Universitetin e Portsmouth dhe autori kryesor i studimit. “Pas Big Bengut, vetëm elementët më të thjeshtë mbijetuan – hidrogjeni, heliumi, litiumi dhe gjurmët e bariumit dhe borit.”

“Oksigjeni, i krijuar në zemrat e këtyre supernovave, i kombinuar me hidrogjenin për të formuar ujin, duke lejuar formimin e elementeve kyçe të nevojshme për jetën”, shtoi Whalen.

Hulumtimi u fokusua në dy lloje supernova – supernova me kolaps bërthamor dhe supernova Popullsia III (Pop III). Ndërsa të parat prodhojnë sasi të moderuar elementësh të rëndë, supernova e Popullsisë III (Pop III) nxjerr më shumë se dhjetë masa diellore në formën e metaleve. Të dy llojet e supernovave krijojnë re të gazit të pasur me ujë që udhëtojnë nëpër hapësirë.

“Vendet kryesore të formimit të ujit në këto mbetje janë bërthamat e dendura të reve molekulare, të cilat në disa raste përmbanin sasi pothuajse të krahasueshme uji me atë të pranishëm në Sistemin Diellor sot,” thonë studiuesit në një version paraprak të punimit të botuar në arXiv.

Ata shtuan se këto bërthama të dendura janë kandidatë të mundshëm për formimin e disqeve protoplanetare ose fazat e hershme të formimit të sistemit planetar.

“Përveç tregimit se përbërësi kryesor për jetën ka ekzistuar në univers për 100 deri në 200 milionë vjet pas Big Bengut, simulimet tona tregojnë se uji ishte një pjesë e rëndësishme e galaktikave të para”, përfundon ekipi.

Me fjalë të tjera, parakushtet bazë për shfaqjen e jetës u shfaqën shumë më herët sesa mendohej më parë, duke sugjeruar se universi i hershëm mund të ketë qenë një vend çuditërisht “i gjallë”.

Teleskopët e aftë për të zbuluar dritë jashtëzakonisht të dobët, të largët – siç është teleskopi hapësinor James Webb – janë vendimtare për eksplorimin e mëtejshëm të kësaj periudhe. Çdo vëzhgim i ri i ndihmon astronomët të shikojnë më thellë në historinë e universit, që nga krijimi i galaktikave të para deri te analiza e përbërjes së tyre kimike.

Edhe pse ne nuk kemi gjetur ende jetë përtej Tokës, kërkime si ky i sjell shkencëtarët më afër të kuptuarit se si mund të lindë jeta.

Hulumtimi, Uji i bollshëm nga supernova primordiale në agimin kozmik , u botua në revistën Nature Astronomy.