Zbulim i mahnitshëm: Dinozauri me krahë lakuriq nate zbulon eksperimentin e harruar të natyrës

Shembulli i parë i këtij dinosauri u zbulua në vitin 2015. Pastaj shkencëtarët kinezë gërmuan mbetjet e një dinosauri të quajtur Yi Chi (翼奇 – krah i çuditshëm), por për shkak të çuditshmërisë së zbulimit, bota shkencore ishte skeptike. Tani një tjetër ekzemplar i ngjashëm është zbuluar, duke konfirmuar ekzistencën e një dege krejtësisht të re të evolucionit të dinosaurëve fluturues.

Fosilet e fundit, të ruajtura në mënyrë perfekte në shkëmbinjtë Jurasik në provincën Liaoning të Kinës, i përkasin një krijese të quajtur Ambopteryx longibrachium. Dhe për të qenë të qartë menjëherë: ky nuk është një zog. Ky është një dinosaur me karakteristika magjepsëse.

Ambopteryx është një mrekulli e vërtetë e natyrës. Krahët e tij nuk ishin me pupla si ato të shpendëve, por përbëheshin nga membrana të holla, të ngjashme me ato të lakuriqëve të natës. Këto krahë cipë, të mbështetur nga kockat e zgjatura të gjymtyrëve të përparme, e lejuan atë të lëvizte si ketrat fluturues të sotëm – duke rrëshqitur nëpër pyje të dendura e të lashta.

Fosilet zbulojnë gjithashtu detaje të tjera interesante. Në zgavrën e barkut të Ambopteryx, u gjetën gurë në stomak, guralecë të vegjël që ndihmonin në tretjen e ushqimit. Përveç kësaj, janë gjetur fragmente kockash, që tregojnë se ky dinosaur ishte një omnivore, i përshtatur për një dietë të larmishme, nga bimët tek kafshët më të vogla.

Ajo që është veçanërisht intriguese është fakti se dinosaurët e tillë nuk janë gjetur në periudhat e mëvonshme si në Kretakun. Shkencëtarët besojnë se Yi Chi dhe Ambopteryx përfaqësojnë një lloj “eksperimenti” evolucionar. Ndërsa krahët me pendë mbizotëruan në zhvillimin e mëvonshëm të specieve fluturuese, këta krahë membranorë nuk i mbijetuan provës së kohës.

Stephen Brusat, një paleontolog në Universitetin e Edinburgut, tregon se sa i pabesueshëm është ky zbulim: “Nëse dikush do t’i kërkonte një paleontologu të vizatonte një dinosaur fantastik, shumica prej nesh nuk do të imagjinonin asgjë kaq të çuditshme”.

Me dy ekzemplarë të gjetur, tani është e qartë se ky grup dinosaurësh me krahë membrane ekzistonte vërtet. Sfida tjetër për shkencëtarët është të zbulojnë se si këto krijesa lëviznin nëpër qiell dhe çfarë roli luanin në ekosistemet e pyjeve të lashta.

Zbulimi i Ambopteryx ngre pyetje të reja në lidhje me origjinën e fluturimit. A eksperimentuan vërtet dinosaurët me forma të ndryshme fluturimi? Ndoshta evolucioni, si një artist i vërtetë, testoi stile të ndryshme përpara se të gjente më të suksesshmin.

Zbulime të tilla na kujtojnë kompleksitetin dhe diversitetin e pabesueshëm të jetës në planetin tonë, duke na lënë të presim për zbulimin tjetër të madh. Bota e shkencës vazhdon të zbulojë sekrete që tejkalojnë edhe imagjinatën më të egër! Ky hulumtim i ri dhe emocionues u botua në revistën Nature.