Ziberi: Kushtet në burgje, çnjerëzore
Avokati i Popullit Naser Ziberi në një intervistë për Alsat flet për kushtet në burgjet e vendit. Sipas Avokatit të Popullit, janë katër pika më alarmante në të cilat është e nevojshme ndërhyrja për përmirësimin e situatës. Ziberi flet edhe për paralajmërimet për heqjen e balancuesit, si dhe Komisionin e paralajmëruar për përfaqësim adekuat dhe të drejtë në Kuvend, i cili duhet të fillojë punën këtë vjeshtë.
Cili është mendimi i Avokatit të Popullit për kushtet në qelitë në të gjitha burgjet, jo vetëm në atë të Shutkës, ku është më kritike dhe çfarë duhet bërë konkretisht të ndërhyhet për të përmirësuar kushtet e të burgosurve?
Ziberi: Pothuajse të gjitha burgjet në vend përballen me mungesë të ambienteve. Pra, mbipopullimi i të burgosurve nëpër burgje po bëhet problem edhe më i rëndë dhe kjo posaçërisht potencohet në burgun e Idrizovës, i cili është burgu më i madh në vend, ku është gjysma e popullsisë së të dënuarve, burgu në Shutkë, si burgu i dytë më i madh në vend, por edhe burgjet e tjera përballen me mbipopullim. Problem i dytë serioz janë kushtet, të cilat lidhen drejtpërdrejt me mbipopullimin e personave të akomoduar. Ato kushte janë nën çdo dinjitet njerëzor dhe ne i trajtojmë si trajtim çnjerëzor të shtetit ndaj të burgosurve. Sipas standardeve ndërkombëtare dhe standardeve tona, kapaciteti akomodues në burg duhet të jetë minimumi katër metër kub për një të burgosur. Ne në pjesë të veçantë në burgun e Idrizovës nuk sigurojmë asnjë metër katror apo metër kub për një të burgosur. Kemi raste që i njëjti shtrat përdoret nga dy të burgosur dhe detyrohen të flenë në të njëjtin shtrat me turne. Ata flenë jashtë, në korridore dhe në kushte jashtëzakonisht çnjerëzore. Problemi i katërt me të cilin përballen burgjet është mungesa e personelit adekuat, duke filluar nga policia e burgjeve, pedagogët, psikologët, edukatorët që nuk janë në gjendje të ruajnë rendin, disiplinën dhe qetësinë në burgje, e më pas t’i qasen angazhimit në punë dhe risocializimit. Prandaj, jo- rastësisht ndodhin shpesh incidente, zënka mes vetë të burgosurve, apo probleme mes policisë së burgjeve dhe popullatës së burgjeve. Standardet ndërkombëtare flasin për 1 polic burgu për 15 të burgosur, ne kemi pjesë në burgun e Idrizovës ku mbi 50 të burgosur duhet të sigurohen dhe të ruhen nga një polic i burgut. Gjithçka që thashë krijon vlerësim jashtëzakonisht negativ të situatës në burgjet tona. Në fakt, një konstatim që është konstatuar edhe nga Komiteti për parandalimin e torturës i Këshillit të Evropës, i cili në disa raste vë në dukje kushtet në burgjet tona. Në fakt, edhe këtë vit kanë qenë në vizitë dhe ndër të tjera kanë vizituar edhe burgun e Idrizovës.
Kjo mund të jetë arsyeja e arratisjeve që kemi. Herën e fundit në Shutkë, dhjetë të burgosur u arratisën, katër u kthyen, gjashtë jo, kështu që nevojitet një reformë në protokollet e sigurisë?
Ziberi: Natyrisht, mungesa e stafit të mjaftueshëm, duke filluar nga policia e burgjeve, krijon hapësirë dhe mundësi për të mos ushtruar kontroll të rregullt, para së gjithash mbi pjesëmarrjen, angazhimin në punë, procesin e edukimit dhe risocializimit dhe gjithçka që pason në një proces të vuajtjes së dënimit me burg të parashikuar nga ligji për ekzekutimin e sanksioneve. Nuk mbahet rregullisht evidenca e prezencës së të burgosurve. Kjo është veçanërisht e pranishme në pavijonet gjysmë të hapura dhe të hapura, sepse në pavijonet e hapura nuk kemi prani të policisë së burgjeve, por kjo bëhet nga personat përgjegjës për procesin e risocializimit, këta janë edukatorë që vizitojnë këto institucione ndëshkuese korrektuese.
Z. Ziberi në lidhje me njoftimet për heqjen e balancuesit, kryeministri Mickoski tha në përgjigje të pyetjes së një gazetari se kjo nuk është vetëm diçka që kërkojnë partitë në pushtet, por se është vërejtur edhe nga Bashkimi Evropian dhe se kërkohet edhe nga institucionet evropiane. Mexhiti, nga ana tjetër, më parë nga koalicioni VLEN, tha se balancuesi do të zëvendësohet me respektimin e parimit kushtetues të përfaqësimit adekuat dhe të barabartë të pjesëtarëve nga të gjitha komunitetet, cili është qëndrimi juaj për këtë çështje?
Ziberi: Kushtetuta në bazat dhe parimet e saj e garanton të drejtën e përfaqësimit të drejtë dhe përkatëse të të gjitha bashkësive, pra kjo nuk është çështje e rregulluar me ligj që mund të barazohet, anulohet, sendërtohet, etj. Ky është parimi kushtetues dhe një nga vlerat themelore të rregullimit tonë kushtetues. Balancuesi është vetëm instrument përmes të cilit realizohet përcaktimi i këtillë në Kushtetutën tonë. Nëse ideja është që të përmirësohet vetë instrumenti balancues në mënyrë që të mos ketë devijime gjatë zbatimit të tij, unë e mbështes këtë dhe në disa raste në raportet e mia vjetore për përfaqësim përkatës dhe të drejtë kam thënë po, Ministria e Administratës Publike dhe Shoqërisë Informatike deri atëherë, të gjejë instrumente t’i evitojë tendencat e keqpërdorimit të balancuesit me deklarim të rrejshëm për përkatësinë etnike në procesin e punësimit në sektorin publik. Kjo gjithsesi është vlerësuar edhe në raportin e vlerësimit të misionit të BE-së, por gjithashtu jam i obliguar të them se raporti nuk bën thirrje për anulimin e balancuesit, por vetëm janë vlerësuar këto dobësi që i vëren edhe avokati i popullit se zbatimi i këtillë i parimit të këtillë ligjor të balancuesit për përfaqësimin e të gjitha bashkësive etnike nuk i jep rezultatet e dëshiruara. Konkluzioni do të ishte se Qeveria duhet të punojë në mënjanimin e defekteve që shfaqen me zbatimin e tanishëm të këtij parimi.
Pasi që deputetët do të kthehen nga pushimi, do të formohet organ i ri parlamentar, respektivisht Komisioni për ndjekjen e përfaqësimit përkatës dhe të drejtë. Tani kjo është diçka që tashmë avokati i popullit e punon, përgatitë raporte, që do të ishte e ndryshme, që është ajo që ndoshta ky organ do ta punojë, ndërsa Avokati i Popullit nuk e bën ose do të plotësohen, si do të shkojë kjo?
Ziberi: Fillimisht të sqarojmë se ky nuk është organ i përhershëm i punës i Kuvendit po është organ ad-hok për periudhë të caktuar, që do të përpilojë raporte, ndërsa raporti duhet të shterë të thënat nga Avokati i popullit, nga Ministria e Administratës Publike, nga Agjencia e Administratës dhe organet tjera dhe kjo do të jetë për përdorim të njëtrajtshëm, raport për të bërë një pasqyrë për situatat dhe në mënyrë përkatëse të nxirren konkluzione ku duhet të përmirësohet gjendja. Kushtetuta jonë ka organ të veçantë që kujdeset për ndjekjen e gjendjes për përfaqësimit të drejtë, e ky është vetëm institucioni Avokat i popullit dhe prandaj avokati i popullit përpilon raport vjetor për përkatësinë etnike, gjinore, kualifikuese dhe çfarëdo përkatësie tjetër dhe atë raport çdo vit Avokati i popullit e publikon me të gjitha të dhënat për situatat në sektorin publik.
