A e dini pse Deti i Kuq quhet i kuq?!
Për shkak të karakteristikave të tij unike, Deti i Kuq është shtëpia e shkëmbinjve koralorë më të ndryshëm dhe produktivë, por emri i tij ngatërron shumë.
Imazhet satelitore nga hapësira tregojnë Detin e Kuq si një vijë blu që kalon nga veriu në jug përgjatë skajit verilindor të kontinentit afrikan. Bluja intensive e ujit është në kontrast të plotë me ngjyrën gri-kafe të peizazhit përreth. Në pamje të parë, nuk ka asgjë “të kuqe” në Detin e Kuq.
Al-Bahr al-Ahmar (البحر الأحمر), siç e quajnë arabët, ndodhet midis Afrikës Verilindore dhe Gadishullit Arabik. I gjatë dhe i ngushtë, deti shtrihet për 1930 km – nga Gjiri i Suezit në veri deri në Gjirin e Adenit në jug. Dhe gjerësia maksimale e saj është 305 km, ndërsa thellësia maksimale është 3040 metra.
Origjina e vërtetë e emrit sot është e vështirë të përcaktohet, megjithëse shumë studiues kanë teori të ndryshme. Karin Kleinhaus, një marinologe në Universitetin Stony Brook në Nju Jork, thotë se askush nuk e di me siguri pse deti mori emrin e tij. Megjithatë, mendohet se përgjigja lidhet me algën Trychodesmium erythraeum.
Të njohura edhe si ashkël detare, këto alga i përkasin cianobaktereve që i përkasin grupit të algave blu-jeshile. Sipas hulumtimit të NASA-s, këta organizma janë përgjegjës për 60 deri në 80% të azotit të përpunuar në oqeane.
T. erithraeum mund të gjendet në shumë oqeane tropikale dhe subtropikale. Dhe në Detin e Kuq rritet me bollëk dhe i nënshtrohet lulëzimit periodik – gjë që ndodh kur ka rritje të shpejtë të popullsisë. Më pas bëhen konkurrentë, sepse territori dhe drita nuk mjaftojnë për të plotësuar nevojat e të gjithëve dhe në fund vdesin. Kur algat vdesin, uji kthehet në kafe të kuqërremtë.
Njerëzit besohet se janë frymëzuar nga këto baticë të kuqe, të cilat ndodhin vetëm në ujërat e Detit të Kuq dhe Karaibeve. Përqendrimi i algave rritet ose zvogëlohet në varësi të stinëve. Dhe në stinët kur përqendrimi i algave është më i ulët, ngjyra nuk është e kuqe, por kafe.
Një tjetër teori për origjinën e emrit është se shkëmbinjtë në malet në brigjet e tij janë të kuq. Ajo ngjyrë reflektohet në sipërfaqen e detit dhe për këtë arsye kur njerëzit e shikojnë kanë përshtypjen se është me ngjyrë të kuqe.
Megjithatë, nëse pyet historianët për mendimin e tyre për këtë temë, ata do të thonë se Deti i Kuq e ka marrë emrin nga vendndodhjet e deteve në botën e lashtë mesdhetare – në jug. Në gjuhët e lashta, e zeza, e kuqja, jeshile dhe e bardha i referoheshin veriut, jugut, lindjes dhe perëndimit.
Sot, shkencëtarët tërhiqen nga Deti i Kuq jo vetëm për shkak të origjinës misterioze të emrit, por edhe për shkak të veçantisë së tij. “Deti i Kuq është një vatër e biodiversitetit me shumë specie endemike që gjenden vetëm këtu dhe në Gjirin fqinj të Adenit,” tha Karin. Shkencëtarët thonë se ai përmban një nga shkëmbinjtë koralorë më të gjatë në botë, rreth 4000 kilometra i gjatë.
Për shkak të karakteristikave të tij unike dhe kafshëve të egra të larmishme, shkencëtarët e konsiderojnë Detin e Kuq si një nga strehët e fundit detare nga ndryshimet klimatike.
“Koralet që u shfaqën atje në fund të epokës së fundit të akullnajave mund të përballonin temperaturat shumë të larta dhe kripësinë për shkak të kushteve në Detin e Kuq në atë kohë”, shpjegon Karin. Sot ata jetojnë shumë nën temperaturat maksimale, kështu që shkencëtarët parashikojnë se ky është një nga shkëmbinjtë e fundit në botë që ka mbijetuar këtë shekull.
