Çfarë ndodh me trurin nëse bëjmë një pushim nga rrjetet sociale?

Ndërsa ekspertët paralajmërojnë për veçoritë problematike të rrjeteve sociale, gjithnjë e më shumë njerëz po kërkojnë mënyra për t’i hequr ato. Dëshmi e kësaj është rritja prej 60 për qind në kërkimet e Google për “detox media sociale” në muajt e fundit.

Mendoni se kaloni shumë kohë në celularin tuaj? Një i rritur mesatar amerikan shpenzon më shumë se dy orë në ditë në mediat sociale, ndërsa adoleshentët shpenzojnë dy herë më shumë në platformat TikTok dhe Instagram.

Shqetësimet për varësinë janë theksuar nga Oxford University Press, i cili ka zgjedhur “kalbjen e trurit” si fjalën e vitit për vitin 2024.

Anna Lembke, eksperte e mjekësisë së varësisë dhe autore e Dopamine Nation: Finding Balance in the Age of Indulgence, shpjegon se njerëzit mund të bëhen të varur nga mediat dixhitale ashtu si mund të bëhen të varur nga droga. Bazuar në atë që dimë se si droga dhe alkooli ndikojnë në tru, mund të konkludohet se një proces i ngjashëm ndodh kur shikojmë mediat sociale, me çdo ‘like’, koment ose video të lezetshme që shkakton një rritje të dopaminës.

Sidoqoftë, truri ynë është krijuar për të mbajtur një ekuilibër të përgjithshëm të dopaminës, të cilën Lembke e përshkruan si një mekanizëm lavjerrës. Shikimi pafund në mediat sociale përfundimisht prish ekuilibrin. Me kalimin e kohës, kjo mund të na çojë në një gjendje të “hollimit të dopaminës”, ku na duhet më shumë kohë në internet për t’u rikthyer në ndjenjën “normale”.

 “Marrja e një “pushim” nga ky cikël dopamine i shkaktuar nga mediat sociale mund të lejojë që truri të rivendosë rrugët e tij të shpërblimit,” thotë Lembke, duke shtuar se na lejon të ndalojmë mbikonsumimin e detyruar që çon në “kalbjen e trurit”.

Nuk ka asnjë zgjidhje që i përshtatet të gjithëve kur bëhet fjalë për detoksifikimin dixhital, sipas Paige Coyne, bashkëautore e një studimi mbi efektet shëndetësore të një detoksifikimi dy-javor të mediave sociale në 31 të rritur të rinj.

“Përdorimi i tepërt i mediave sociale mund të nënkuptojë gjëra të ndryshme për njerëz të ndryshëm,” thotë ai, duke shtuar se është kritike të vendosen synime realiste për të reduktuar përdorimin e zakonshëm të mediave sociale, raporton National Geographic.

Për të ndihmuar në rivendosjen e rrugëve të shpërblimit të trurit, Lembke rekomandon abstenimin për aq kohë sa të mundeni – në mënyrë ideale të paktën katër javë. Por edhe pushimet e shkurtra janë treguar efektive në përmirësimin e shëndetit mendor. Një studim i 65 vajzave të moshës 10 deri në 19 vjeç zbuloi se një pushim tre-ditor nga rrjetet sociale përmirësonte vetëvlerësimin e tyre.

Pavarësisht nëse vendosni të ndaloni përdorimin e mediave sociale për disa javë ose kufizoni përdorimin tuaj të përditshëm në një kohë të caktuar, ka të ngjarë të zbuloni se ditët e para janë më të vështirat për t’u kaluar, vëren Sarah Woodruff, bashkëautore e studim detox nga rrjetet sociale me Coyne.

Dëshira ose ankthi janë emocione të pritshme ndërsa truri përshtatet me uljen e niveleve të dopaminës. Përfundimisht, dëshirat do të ndalen dhe do të jetë më e lehtë të kaloni ditën pa doza të vazhdueshme dopamine.

“Me kalimin e ditëve, njerëzit zbuluan se detoksifikimi ishte më i lehtë nga sa prisnin,” tha Woodruff.

Deri në fund të detoksifikimit dy-javor, ku përdorimi i mediave sociale ishte i kufizuar në 30 minuta në ditë, shumica e pjesëmarrësve raportuan përfitime të rëndësishme të shëndetit mendor, të tilla si kënaqësi më e madhe nga jeta, nivele të reduktuara të stresit dhe gjumë më të mirë në krahasim me më parë.

Në një studim të vajzave adoleshente, Tommy-Ann Roberts, një profesore e psikologjisë në Universitetin e Kolorados, u kërkoi pjesëmarrësve të kontaktojnë njëri-tjetrin përmes një grupi WhatsApp gjatë çdo dite të eksperimentit për mbështetje.

“Ne zbuluam se vajzat kishin një ndjenjë përjashtimi dhe një frikë për të humbur, por aftësia për të ndarë përvojën e tyre me të tjerët i bëri ato të ndiheshin më pak të vetmuara,” tha Woodruff.

 “Ne mund ta përdorim atë kohë për të bërë një hap prapa dhe për t’u bërë më të vetëdijshëm për atë që po bëjmë në mediat sociale dhe nëse kjo na sjell dobi,” thotë Woodruff.

Pas një periudhe detoksifikimi, është e rëndësishme të vendosni kufij për të shmangur kthimin në mbingrënie kompulsive, thotë Lembke.

“Unë rekomandoj krijimin e barrierave fizike ose mendore midis nesh dhe mediave sociale, si mbajtja e telefonave në dhomën e gjumit ose fikja e njoftimeve”, shton Lembke.

“Burimet e shëndetshme të dopaminës zakonisht vijnë me përpjekje të para”, shpjegon Lembke. Këto janë gjëra të tilla si luajtja e një instrumenti ose gatimi. “Kur përfshihemi në aktivitete që kërkojnë vëmendjen tonë, truri ynë do të çlirojë dopaminë me kalimin e kohës, duke mbajtur nën kontroll ekuilibrin tonë të përgjithshëm”, shpjegoi ajo.

Ekspertët rekomandojnë planifikimin e një periudhe detoksifikimi të mediave sociale gjatë gjithë vitit për të mbajtur një përdorim të ekuilibruar të mediave sociale.

“Ne nuk mund të heqim qafe plotësisht mediat sociale, por pushimet e herëpashershme mund të na ndihmojnë të rivendosim dhe vlerësojmë se si i përdorim këto platforma dhe si ato na bëjnë të ndihemi,” përfundoi Woodruff.