Fëmijët kanë shumë përgjegjësi që nga mosha gjashtë vjeç. Kur të rriten, nuk do të dinë për spontanitetin dhe argëtimin

Jetojmë në kohë moderne, “të çmendura”, ku edhe parashkollorët kanë një, nëse jo dy, përgjegjësi fakultative.

Ata shkojnë në balet, kërcim, futboll, karate, not, kurse anglisht, disa shkojnë në klasa gjenish, disa aktrojnë, kërcejnë ose këndojnë. Prindërit paguajnë për këto programe sepse investojnë në zhvillimin dhe edukimin shtesë të fëmijës së tyre dhe si mund të refuzojnë kur të gjithë fëmijët e tjerë në grup shkojnë në diçka.

Të gjithë e dimë se 30-40 vjet më parë nuk kishte aq shumë detyrime që u ngarkoheshin fëmijëve. Kopshti ishte një detyrim për të gjithë të regjistruarit në të, por më pas fëmijët luanin, kryesisht në rrugë, para shtëpisë së tyre. Ishte vendi ku zhvilloheshin të gjitha aktivitetet e fëmijëve: loja e futbollit, llastika, fshehja dhe kërkimi, një vend për të eksploruar oborret e afërta, një vend për të ëndërruar.

Fëmijët e sotëm janë të privuar nga ky lloj edukimi dhe për këtë arsye prindërit mundohen t’u ofrojnë sa më shumë aktivitete që të mos mërziten, por a kemi shkuar shumë larg me vendosjen e detyrimeve dhe a janë ato garanci që fëmija do të jetë i suksesshëm dhe do të mbarojë universitetin nesër? Si krahasohen historitë e gjyshërve të tyre, të cilët ishin një në dhjetë fëmijë, ecnin kilometra të tëra në shkollë dhe u arsimuan përkrah prindërve të tyre shpesh analfabetë, me orarin e fëmijëve sot?

Psikologia Milena Sekularac thotë se pas gjithë kësaj qëndrojnë ambiciet e prindërve që fëmijët e tyre të arrijnë pikërisht atë që nuk e kanë. Psikologia thotë se ka një milion manuale dhe receta që të gjitha gjërat të kryhen me sukses, vetëm se nuk ka asnjë manual se si të jesh prind ideal. Siç thotë ai, kushdo që ta dizenjojë me siguri do të jetë kandidat për çmimin Nobel.

– Më shpesh, si prindër, ne mbështetemi në metodat e edukimit të mësuara nga modeli, nga vetë prindërit tanë, sipas parimit “brez në brez”, kështu siç më kanë rritur prindërit, ashtu edhe unë do ta rris fëmijën tim. Në praktikën psikoterapeutike, ky quhet edukim transgjenerativ – thotë Milena Sekularac.

Nga ana tjetër, ka prindër që, përkundrazi, duan t’i rrisin fëmijët e tyre pikërisht ashtu siç nuk i kanë rritur prindërit, për shkak të një modeli joadekuat prindërimi. Ka shumë modalitete në këtë rrugë edukative dhe shumë shpesh në mënyrë krejtësisht të pavetëdijshme, prindërit u transmetojnë fëmijëve të tyre disa mesazhe, ndalime, leje dhe besime që ata e dinë se janë kryesisht jofunksionale dhe mund t’u shkaktojnë atyre më shumë dëm sesa dobi. E gjithë kjo ndodh me qëllimet më të mira, dhe rruga për në ferr është e shtruar… Jam e sigurt që e dini tashmë vazhdimin – shpjegon ajo.

– Imagjinoni një fëmijëri pa fëmijëri, shumë përgjegjësi në moshën gjashtë vjeçare – kalërim, tenis, not, gjimnastikë ritmike, anglisht, frëngjisht… A vini re ndonjë gjë të pazakontë? Nëse përgjigja është po, ju jeni në rrugën e duhur për të mos e bërë jetën ferr për fëmijën tuaj. Shumë prindër duan që fëmijët e tyre të shkëlqejnë në të gjitha sferat e jetës. Prindër të tillë kanë ambicie që fëmijët e tyre të arrijnë pikërisht atë që nuk arritën, ose i shohin fëmijët e tyre si një zgjatim të vetvetes. Një fëmijë i suksesshëm është i barabartë me një unë të suksesshëm – shpjegon psikologu.

– Lind pyetja se kujt i intereson vërtet suksesi në shkollë dhe a është ai garanci për diçka në jetë? A e barazojmë suksesin në shkollë me vlerën e personalitetit të fëmijës? Një numër i madh i aktiviteteve shtesë nuk do të garantojnë suksesin e shkollës. Suksesi në shkollë varet vetëm nga një pjesë e trupit, dhe nuk është truri. Është muskul gluteal. Fëmija do të përmbushë pritshmëritë e prindërve të tij në vend që të eksplorojë botën përreth tij dhe dëshirat dhe nevojat e tij. Arritja e suksesit është shpesh shumë e vështirë dhe e rëndë për fëmijët dhe fëmija nuk ka mundësi të përpunojë ndjenjat e tij për këtë. Fëmijët mund të kenë një konflikt të fortë të brendshëm për shkak të kësaj, sepse nga njëra anë duan të kënaqin prindërit për të marrë dashuri dhe vëmendje, dhe nga ana tjetër kanë nevoja të pakënaqura.

– Kur rriten, njerëz të tillë nuk dinë të jenë spontanë apo të argëtohen, gjë që përbën bazën e aftësive sociale. Prindërit në mënyrë krejt të pandërgjegjshme krijojnë presion mbi fëmijën që përpiqet të “mbijetojë” në rrethana të tilla. Fëmija përpiqet të jetë i dashur, i pranuar dhe i vërtetuar nga të tjerët. Imagjinoni mesazhin që i dërgojmë një fëmije që vlerësohet vetëm përmes suksesit shkollor ose arritjeve në të gjitha aktivitetet jashtëshkollore. Shumë e kushtëzuar – ia vlen, je mirë, gjithçka është në rregull me ty vetëm nëse i merr të pestat, nëse shënon tre gola, nëse i flet të treja gjuhët, etj.

Edukatorja thekson se një nga detyrat më të rëndësishme edukative të prindërve është t’i mësojnë fëmijët të bëhen të pavarur në mënyrë që ata të kujdesen siç duhet dhe lirshëm për veten, si dhe të kenë një tolerancë të zhvilluar ndaj frustrimit.

– Detyra jonë nuk është t’i mësojmë se si të përpiqen vazhdimisht të jenë të përsosur. Tri gjuhë të huaja, dy sporte dhe një shkollë për gjenitë nuk duhet të jenë prioritet. Dëgjoni fëmijët, besoni tek ata dhe pikat e tyre të forta. Marrëdhënia që ne si prindër kemi me fëmijët tanë është marrëdhënia që ata do të kenë me veten kur të rriten.

– Të dashur prindër, lërini fëmijët të luajnë, të kënaqen dhe të eksplorojnë botën përreth tyre. Lejoni atyre spontanitetin sepse është një nga tre (së bashku me ndërgjegjësimin dhe afërsinë) përbërësit thelbësorë të autonomisë. Për një jetë cilësore, është e nevojshme të zhvillohen të tria aftësitë – përfundon Sekularac.