Gruaja e shekullit X e varrosur me armë zbulohet në Hungari, a ishte një luftëtare?

Gruaja e shekullit X e varrosur me armë zbulohet në Hungari, a ishte një luftëtare?

Një skelet mesjetar i varrosur me pajisje harkëtarie në një varrezë të shekullit X në Hungari i përket një gruaje, sipas një analize të re të ADN-së. Por, për shkak të veçantisë së varrit të saj, studiuesit kanë hezituar ta quajnë luftëtare.

“Vlerësimi i mundshëm i ‘profesionit’ të individit është një problem kompleks,” shkruan Balázs Tihanyi, një bioarkeolog në Universitetin e Szeged-it, së bashku me kolegët e tij në studimin e publikuar më 26 nëntor në revistën PLOS One, por gruaja “mund të ketë pasur një mënyrë jetese të ngjashme me individët e tjerë të varrosur me armë në varrezë.”

Varri ishte një nga 262 të zbuluar në fillim të viteve 1980 në vendin arkeologjik Sárrétudvari-Hízóföld (SH) në Hungarinë qendrore-lindore. Daton në periudhën e pushtimit hungarez dhe përfshinte burra e gra të të gjitha moshave. Ndërsa 58 nga varret përmbanin armë të përdorura në harkëtari, maja shigjetash, kupa ose pllaka harku, vetëm një nga varret me armë përmbante edhe stoli që zakonisht gjendeshin në varret e grave.

Për të kuptuar më mirë këtë varrim të pazakontë, të shënuar si SH-63, Tihanyi dhe kolegët analizuan kockat dhe ADN-në e personit. Ata zbuluan se SH-63 ishte një grua e moshuar me kocka të lehta, gjë që sugjeronte një diagnozë të mundshme të osteoporozës.

Gjithashtu, studiuesit identifikuan disa fraktura të shëruara në skeletin e gruas. Kocka e krahut të saj të djathtë ishte thyer në dy vende, ashtu si edhe tehët e shpatullave të saj të djathta dhe të majta. Këto mund të jenë shkaktuar nga një rënie me krahun e shtrirë, një incident i zakonshëm tek gratë e moshuara me osteoporozë.

Megjithatë, dëmtimet e kockave që ajo përjetoi u gjetën gjithashtu tek burrat nga varrezat SH, veçanërisht ata të varrosur me armë dhe pajisje për kalërim. Duke analizuar ndryshimet në kockat dhe nyjat e SH-63, studiuesit zbuluan se ajo ka të ngjarë të ketë marrë pjesë në aktivitete fizike të përsëritura, si kalërimi.

Në periudhën e pushtimit hungarez, hungarezët (të njohur gjithashtu si magjarë) mbërritën në Pellgun e Karpateve në fillim të shekullit të 10-të, duke u integruar ose pushtuar popullatat vendase, pjesërisht falë aftësive të tyre në harkëtari mbi kalë. Armët shpesh gjenden në varret e burrave nga kjo periudhë, por majë shigjetash të vetme gjenden në varret e grave, shpesh të interpretuara si hajmali dhe jo armë.

Studiuesit pranojnë se armët e gjetura në varrin e gruas janë “të pamundura” të jenë hajmali. Por ata argumentojnë se nëse ajo mund të konsiderohet luftëtare “duhet të mbetet një debat i hapur.” Ata theksojnë se, në fiset nomade të stepave lindore, gratë shpesh mësonin si të mbronin veten dhe bagëtitë e tyre dhe madje kalëronin, por nuk ishin luftëtare. Megjithatë, studiuesit shkruajnë se mund të konkludojnë me besim se ky individ përfaqëson varrimin e parë të njohur të një gruaje me armë nga periudha e pushtimit hungarez në Pellgun e Karpateve.

Kori Filipek, një bioarkeologe në Universitetin e Derby-it në Mbretërinë e Bashkuar, e cila nuk ishte pjesë e studimit, tha për Live Science se SH-63 thekson “rolin e mundshëm të anashkaluar të grave harkëtare.”

Hulumtimi i ri gjithashtu nënvizon problemet me caktimin e seksit biologjik bazuar vetëm në objektet funerale, tha Filipek, dhe “analizat e autorëve për varrin SH-63 shpresojmë se do të nxisin rishikime të tjera të varreve të ‘armatosura’ të zbuluara në këtë rajon.”

LEXO EDHE:

Back to top button