Kur lindim, të gjithë jemi të pastër, të ëmbël, të qetë, por pse duhet t’i etiketojmë njerëzit? Pse kemi këtë ves të keq?

Etiketat janë jashtëzakonisht individuale. Ajo që është marrëzi për një person mund të jetë qesharake për një tjetër. Për disa, një person me dhëmbë të përsosur është i bukur, për një tjetër, një person me një qëndrim të guximshëm. Edhe kur themi se dikush është kokëfortë, mund t’i referohemi këmbënguljes së tyre të pamposhtur, ndërsa të tjerët do të përdorin të njëjtën fjalë për të përshkruar një karakteristikë negative. Kur i etiketojmë njerëzit në mënyrë që t’i përshkruajmë, ne në fakt thjesht po përshkruajmë perceptimin tonë për ata persona. Më kujtohen ditët e mia të shkollës së mesme, një ditë veçanërisht emocionuese kur po përgatiteshim për shfaqjen e shfaqjes shkollore në të cilën mora pjesë. E kam bërë grimin nga një vajzë e cila më tha se kam një fytyrë shumë të lëmuar. Në fakt, ajo ishte magjepsur nga lëkura ime dhe e gjithë biseda jonë rrotullohej rreth saj. Dikur më vonë, një djalë më pyeti pse isha kaq “flluska”. Për fat, perceptimi i fytyrës sime ishte formësuar më parë nga një person tjetër. Unë e falënderoj atë.

Etiketat janë aktuale. Asnjë prej nesh nuk është i imunizuar ndaj ndryshimeve. Të gjithë ne ndryshojmë nga pak çdo ditë. Ne zhvillohemi, piqemi, pastaj gabojmë dhe zhytemi në dëshpërim për t’u ngritur sërish. Në atë proces, çfarë jemi sot, nesër nuk jemi më dhe pas një viti mund të jemi sërish. Kjo vlen si për karakteristikat e brendshme ashtu edhe për pamjen e jashtme. Mund të mos jemi në gjendje të shtojmë gjatësinë, por mund të humbim peshë, të shtojmë peshë, të fitojmë formë. Ne nuk mund ta ndryshojmë plotësisht karakterin tonë, por mund të veprojmë sipas sjelljes sonë. Nëse sot jemi të pamotivuar, dembelë apo të pasuksesshëm, nesër do të jemi këmbëngulës, të zellshëm dhe të suksesshëm. Pse atëherë t’i përkufizoni njerëzit me fjalë që përshkruajnë vetëm një gjendje ose karakteristikë aktuale? A kemi ndonjë përfitim real prej tij?

Etiketat mbivlerësojnë veçoritë. Të quash dikë të shëndoshë do t’i bëjë ata të ndihen më të trashë se sa janë. Kur dikush është budalla me ju, ai do të ndihet më budalla pasi ju e perceptoni atë si të tillë. Duke i vënë një etiketë dikujt, ne theksojmë një karakteristikë të tij dhe fillojmë ta përjetojmë personin bazuar në atë fjalë. Një koleg në punë duket joproduktiv dhe kjo është një arsye për ta përcaktuar si të tillë dhe për ta kritikuar në takime apo në pushime. Por në të njëjtën kohë, ai është dukshëm kolegjial, i shoqërueshëm, ngre humorin dhe u jep motivim njerëzve të tjerë. Ai është hallka e padukshme që mban zinxhirin. Megjithatë, nuk na ka shkuar në mendje ta përjetojmë si çelës të suksesit të ekipit, sepse ai është joproduktiv dhe punon më së paku. Përcaktimi i njerëzve me një fjalë në një konotacion negativ, harrojmë se janë shumë më tepër se kaq dhe ua vështirësojmë ta ndryshojnë këtë karakteristikë në vetvete. Edhe nëse personi deri atëherë nuk e ka perceptuar veten në atë mënyrë, kur të tjerët i vendosin një etiketë të tillë, ai mund të fillojë të mendojë, të ndjejë dhe të sillet në atë mënyrë. Nëse duam të shohim ndryshime pozitive tek njerëzit, duhet të përdorim etiketa pozitive. Kështu ne do t’i motivojmë ata që të përpiqen të jenë të qëndrueshëm me atë që shohin të tjerët tek ata.

Etiketat i vendosin njerëzit në kuti. Etiketat janë kufizuese. Ato përshkruajnë vetëm një pjesë të personit, e cila mund të jetë momentale, e ekzagjeruar dhe subjektive. Kur isha duke u rritur, ndarja normale mes adoleshentëve ishte midis rrokerëve dhe rokerëve. Takon një person të ri dhe pyetja nëse je “krem” apo “rock” thuajse në mënyrë të pashmangshme vjen pas. Ai ju përcakton automatikisht nga mënyra se si visheni, çfarë muzike dëgjoni, ku dilni dhe nëse jeni i lezetshëm apo i huaj. Natyrisht, nuk mund të jesh miq me dikë nga ana tjetër, sepse thjesht i përket dy botëve të ndryshme. Çfarë gjëje kalimtare! Ata nga “ajka” shumë shpejt filluan të dilnin në koncerte rock, dhe rokerët të mbanin ngjyra të ndezura dhe modele flokësh të çrregullta. Kur i etiketojmë njerëzit, ne bëjmë supozime për ta. Këto supozime na pengojnë të njohim vërtet personin, gjë që më tej çon në paragjykime, paragjykime dhe pikëpamje të kufizuara.

Etiketat na dallojnë, por edhe na ndajnë. Etiketat ekzistojnë për të na ndihmuar të organizojmë botën rreth nesh. Ato na lejojnë të zbulojmë se ku i përkasim, ku jemi pjesë, me cilët njerëz ndajmë karakteristika, vlera dhe qëndrime të ngjashme. Nga ana tjetër, karakteristika të ndryshme na ndajnë artificialisht nga njerëzit me të cilët mund të kemi potencialin për ta bërë reciprokisht jetën tonë më të mirë, më të përmbushur dhe më të pasur… Një homofobi do të ikë nga një person që sapo ka takuar sepse është homoseksual, dhe ndoshta ajo miqësi një ditë do t’i shpëtojë jetën. Dallimet mes nesh nuk krijojnë konflikt interesi, janë thjesht dallime në stilin e jetës, bindjet dhe sjelljen. Nëse nuk do t’i theksonim me etiketa, mbase do të kuptonim se ngjajmë më shumë me njëri-tjetrin sesa mendojmë.

Grua, nënë, grua, bijë, sipërmarrëse, redaktore, kolumniste, kolege, mike… Ka shumë etiketa që më përshkruajnë. Unë dua që njerëzit të më përcaktojnë me etiketa që janë të forta dhe të qëndrueshme, duke mos harruar se të gjithë janë vetëm një përqindje e vogël e asaj që jam. Etiketa e vetme që pranoj është emri im. Unë jam unë dhe jam 100% vetëm njeri. Vetëm për shkak se dikush tjetër është redaktor mediash nuk do të thotë që ne ndjekim të njëjtën politikë editoriale, vetëm sepse jemi miq nuk do të thotë se duhet të vishemi njësoj, vetëm sepse je nënë nuk do të thotë se do të vishemi bashkohu. Ne mund të jemi shoqëri e shkëlqyer me njerëz që janë të ndryshëm nga ne në një farë mënyre – ata kanë një orientim seksual të ndryshëm, pikëpamje të ndryshme politike, i përkasin një feje ose komuniteti tjetër etnik.