Në mbarë botën po shfaqen “pikat e nxehta” të pashpjegueshme të valëve të të nxehtit

Viti më i nxehtë i regjistruar në Tokë është viti 2023, me 2,12 gradë Fahrenheit mbi mesataren e shekullit të 20-të. Kjo ka kaluar rekordin e mëparshëm të vendosur në vitin 2016. Deri më tani, temperaturat mesatare vjetore të 10-ta më të ngrohta janë regjistruar në dekadën e fundit. Dhe, me verën më të nxehtë dhe ditën më të nxehtë të regjistruar, 2024 është në rrugën e duhur për të vendosur një tjetër rekord.

E gjithë kjo mund të mos jetë lajm i fundit për askënd, por në mes të këtij trendi rritës të temperaturave mesatare, po shfaqet një fenomen i ri i mrekullueshëm: rajone të ndryshme kanë valë të përsëritura të të nxehtit që janë kaq ekstreme, saqë është shumë përtej asaj që mund të parashikojë çdo model i ngrohjes globale. Një studim i ri ofron hartën e parë botërore të rajoneve të tilla, të cilat shfaqen në çdo kontinent, përveç Antarktidës, si njolla gjigante, “të zemëruara”. Vitet e fundit, këto valë të nxehti kanë vrarë dhjetëra mijëra njerëz, kanë tharë të korrat dhe pyjet dhe kanë shkaktuar zjarre shkatërruese.

– Këto janë tendenca ekstreme që janë rezultat i ndërveprimeve fizike që mund të mos i kuptojmë plotësisht. Këto rajone bëhen serra të përkohshme – thotë Kai Kornhuber, një shkencëtar në Observatorin Lamont-Doherty në Kolumbi.

Studimi shqyrton valët e të nxehtit gjatë 65 viteve të fundit, duke identifikuar zonat ku nxehtësia ekstreme po përshpejtohet dukshëm më shpejt se temperaturat më të moderuara.

Sipas raportit, sinjali më intensiv dhe i qëndrueshëm vjen nga Evropa veriperëndimore, ku sekuencat e valëve të të nxehtit kontribuan në rreth 60,000 vdekje në 2022 dhe 47,000 vdekje në 2023. Këto ngjarje u zhvilluan në të gjithë Gjermaninë, Francën, Mbretërinë e Bashkuar, Holandën dhe vende të tjera. Këtë shtator, rekorde të reja maksimale të temperaturës u vendosën në Austri, Francë, Hungari, Slloveni, Norvegji dhe Suedi.

Rritja e përgjithshme e temperaturave i bën valët e të nxehtit më të mundshme në shumë raste, por shkaqet e shpërthimeve ekstreme të nxehtësisë nuk janë plotësisht të qarta. Një studim i mëparshëm i udhëhequr nga Evropa dhe Rusia fajësoi valët e të nxehtit dhe thatësirat për trazirat në rrymat e ajrit (qarkullimi atmosferik), “lumi” i shpejtë i ajrit që qarkullon vazhdimisht nëpër hemisferën veriore. Qarkullimi atmosferik përgjithësisht kufizohet në një brez të ngushtë. Por Arktiku po ngrohet mesatarisht shumë më shpejt se shumica e pjesëve të tjera të Tokës, dhe kjo duket se destabilizon qarkullimin atmosferik, duke e bërë atë të zhvillojë të ashtuquajturat rajone që normalisht nuk shohin nxehtësi ekstreme për ditë ose javë.

Ndërsa Shtetet e Bashkuara të pasura janë më të përgatitura se shumë vende të tjera, nxehtësia e tepërt ende vret më shumë njerëz sesa të gjitha shkaqet e tjera të lidhura me motin të kombinuara, duke përfshirë uraganet, tornadot dhe përmbytjet. Sipas një studimi gushtin e kaluar, shkalla vjetore e vdekjeve është më shumë se dyfishuar që nga viti 1999, me 2,325 vdekje të lidhura me nxehtësinë në vitin 2023.

– Për shkak të natyrës së tyre të paprecedentë, këto valë të nxehti zakonisht shoqërohen me ndikime shumë serioze shëndetësore dhe mund të jenë shkatërruese për bujqësinë, bimësinë dhe infrastrukturën. Ne nuk jemi në gjendje të përballemi me to dhe mund të mos jemi në gjendje të përshtatemi sa duhet shpejt – përfundoi Kornhuber.