Përdorimi i tepërt i fosforit mund të prishë prodhimin global të ushqimit

Planeti ynë po kërcënohet nga një “fosfogedon”, paralajmërojnë shkencëtarët, duke shprehur frikën se keqpërdorimi i fosforit mund të rezultojë në mungesë të plehrave fosfate që do të prishnin prodhimin e ushqimit në shkallë globale.

Përdorimi i tepërt i fosforit varfëron rezervat që janë thelbësore për prodhimin global të ushqimit, duke kontribuar kështu në krizën klimatike, shkruan Guardian .

Në të njëjtën kohë, procesi i shpëlarjes së plehrave fosfatike nga fushat së bashku me ujërat e zeza, të cilat më pas derdhen në lumenj, liqene dhe dete, rezulton në lulëzimin e gjerë të algave dhe krijimin e zonave të vdekura ujore që kërcënojnë rezervat e peshkut, paralajmërojnë shkencëtarët.

Përveç kësaj, përdorimi i tepërt i këtij elementi rrit çlirimin e metanit në të gjithë planetin, duke kontribuar njëkohësisht në rritjen e ngrohjes globale dhe krizën në rritje klimatike të shkaktuar nga emetimi i gazrave serrë.

– Kemi arritur në një pikë kritike. Ne mund të jemi në gjendje të kthehemi në mënyrat e vjetra, por tani me të vërtetë duhet të vijmë në vete dhe të fillojmë të përdorim fosforin në një mënyrë shumë më të mençur. Nëse nuk e bëjmë, do të përballemi me një katastrofë që e kemi quajtur ‘fosfogedon’, thotë profesori Phil Haygarth i Universitetit Lancaster.

Fosfori u zbulua në vitin 1669 nga shkencëtari gjerman Hennig Brandt, i cili e izoloi atë nga urina. Doli të ishte e nevojshme për jetën. Kockat dhe dhëmbët përbëhen kryesisht nga minerali kalcium fosfat, një përbërës që rrjedh prej tij, dhe ky element është i pranishëm në ADN-në tonë dhe membranat qelizore.

-Thënë thjesht, nuk ka jetë në Tokë pa fosfor, shpjegoi profesoresha Penny Jones nga Universiteti i Bristolit.

Rëndësia globale e këtij elementi qëndron në përdorimin e tij – fosfori ndihmon rritjen e kulturave bujqësore. Rreth 50 milion ton pleh fosfat shiten në botë çdo vit. Kjo sasi luan një rol kyç në ushqimin e tetë miliardë banorëve të planetit tonë.

Por depozita më të mëdha të fosforit gjenden vetëm në disa vende: Maroku dhe Sahara Perëndimore kanë sasitë më të mëdha, Kina është depozitimi i dytë më i madh dhe Algjeria është e treta.

Presioni në rritje mbi depozitat i ka shqetësuar ekspertët se bota mund të përballet me pakësimin e furnizimeve të fosforit brenda pak vitesh, duke lënë shumë vende të përpiqen për ta siguruar atë për të ushqyer popullsinë e tyre.

Parashikime të tilla shqetësojnë shumë analistë, të cilët kanë frikë se disa kartele së shpejti mund të kontrollojnë pjesën më të madhe të rezervave botërore, duke e lënë Perëndimin shumë të prekshëm ndaj një rritje të çmimeve. Rezultati do të ishte i ngjashëm me krizën e naftës të viteve 1970.

Analistët thonë se po tregohemi shpërdorues në përdorimin e fosfateve në fusha.

Heqja e plehrave, si dhe shkarkimet e ujërave të zeza të pasura me fosfor, rezultojnë në ndotje të madhe të ujit dhe ndikojnë në lulëzimin e dëmshëm të algave.

Disa nga trupat më të mëdhenj të ujërave të ëmbla në botë janë gjithashtu të prekur nga ky problem, duke përfshirë Liqenin Baikal në Rusi, Liqenin Victoria në Afrikë dhe Liqenin Erie në Amerikën e Veriut. Lulëzimi në Erie kanë rezultuar në ndotje totale të ujit të pijshëm në vitet e fundit.

Ashtu si në tokë, fosfatet ndihmojnë në rritjen e bimëve ujore, por rritja e tyre mbyt lulëzimin e algave, kështu që në këto zona formohen zona të vdekura ujore.

Dhe kriza të tilla çojnë në probleme shtesë mjedisore.

“Ndryshimi i klimës do të thotë se do të ketë edhe më shumë lulëzime algash për njësi të ndotjes me fosfat për shkak të motit më të ngrohtë,” tha profesori Brian Spears i Qendrës Midlothian për Ekologjinë dhe Hidrologjinë në Mbretërinë e Bashkuar.

– Problemi është se kur ajo algë vdes, ajo mund të dekompozohet dhe të fillojë të prodhojë metan. Pra, një rritje e lulëzimit do të thotë që më shumë metan do të derdhet në atmosferë, dhe metani është 80 herë më i fuqishëm se dioksidi i karbonit kur bëhet fjalë për ngrohjen e atmosferës… Kjo është shkak për shqetësim të vërtetë, paralajmëroi Spears.