Pse mund të shohim gjithnjë e më pak yje me sy të lirë?
Numri i yjeve që mund të shihen është ulur në mënyrë dramatike në dhjetëra vitet e fundit. Arsyeja për këtë është ajo që në anglisht quhet Skyglow, ose ndriçimi i qiellit gjatë natës për shkak të ndriçimit, drita e të cilit drejtohet lart ose reflektohet në tokë.
Skyglow është bërë më i fortë që nga viti 2011 dhe Christopher Kiba, një shkencëtar në Qendrën Kërkimore të Gjeoshkencave Gjermane në Potsdam, paralajmëron se yjet po bëhen më pak të dukshme. Kiba dhe kolegët e tij kryen kërkime mbi këtë problem, dhe rezultatet e hulumtimit u publikuan në revistën shkencore Science.
Se yjet po bëhen më të vështirë për t’u dalluar është përfundimi i astronomëve amatorë dhe “shkencëtarëve qytetarë” të përfshirë në projektin 12-vjeçar Globe at Night, i cili përfshinte numërimin e yjeve. Ata raportuan se ndryshimi në dukshmëri është pothuajse i barabartë me një rritje vjetore prej 10% të dritës nga burimet artificiale.
Sipas shkencëtarëve, kjo do të thotë se një fëmijë i lindur në një zonë nga e cila dukeshin 250 yje, 18 vjet më vonë ndoshta mund të shihte më pak se 100 yje.
Ndotje e lehte
Ndotja nga drita u hetua gjithashtu nga shkencëtarët Fabio Falchi dhe Salvador Bará.
“Duke parë fotot dhe videot e Tokës të marra natën nga Stacioni Ndërkombëtar i Hapësirës, njerëzit në përgjithësi goditen nga ‘bukuria’ e dritave të qytetit, si dritat në një pemë të Krishtlindjes. Ata nuk e perceptojnë atë si ndotje. Është si të admirosh bukurinë e ylberit të shkaktuar nga benzina në ujë dhe nuk e njeh se është ndotje kimike”, thonë studiuesit Falka dhe Bará.
Kiba shpresonte se problemi i ndotjes nga drita do të ishte më i vogël, sepse në shumë zona urbane ndriçimi ka ndryshuar dhe është më efikas në energji. Qytetet, veçanërisht ato në vendet e zhvilluara, instalojnë ndriçim LED, drita e të cilave drejtohet me kujdes poshtë, pra drejt zonës që do të ndriçohet.
“Unë shpresoja që situata do të përmirësohej nëse drita drejtohej më mirë.” Por ka kaq shumë lloje të ndriçimit – ndriçimi rrugor, dekorativ, reklamues. “Të gjitha ato në kombinim, si dhe më shumë burime të dritës artificiale në përgjithësi, përkeqësojnë dukshmërinë e qiellit,” vuri në dukje ai.
Sipas një studimi të Agjencisë Evropiane të Hapësirës (ESA) vitin e kaluar, kostoja relativisht e ulët e ndriçimit LED gjithashtu kontribuon në problem. Agjencia e quajti atë paradoksi i ndriçimit.
“Megjithëse revolucioni i ndriçimit LED ka bërë të mundur uljen e konsumit të energjisë dhe përmirësimin e dukshmërisë gjatë natës, ndotja e përgjithshme e dritës gjatë natës është rritur. Paradoksalisht, sa më i lirë dhe më i mirë të jetë ndriçimi, aq më e madhe është varësia e shoqërisë nga drita”, theksoi Agjencia Evropiane e Hapësirës.
Ndotja nga drita jo vetëm që ju shkurton pamjen e yjeve. Është treguar se ndikon në shëndetin e njerëzve dhe prish gjumin. Përveç kësaj, ajo ndikon në sjelljen e disa kafshëve. Një studim i fundit tregoi se ky problem lidhet me uljen e numrit të insekteve. Kiba theksoi se ndotja nga drita përfaqëson energjinë e humbur, raporton BBC.
