Rusia po tërhiqet nga projekti më i madh shkencor në botë

Bashkëpunimi disa dekadash midis Rusisë dhe Organizatës Evropiane për Kërkime Bërthamore (CERN) në Gjenevë po i vjen fundi, raportoi dpa të dielën, duke vënë në dukje se shkencëtarët nga ai institucion evropian gjithashtu bashkëpunuan me Rusinë gjatë Luftës së Ftohtë.

Beate Heinemann, drejtor i departamentit të fizikës së grimcave në Qendrën Kërkimore Electron Synchrotron (DESY) në Hamburg, tha për dpa se tërheqja e Rusisë do të kishte një sërë pasojash negative.

“Kjo nuk do të thotë se disa kërkime do të jenë të pamundura për shkak të pezullimit të bashkëpunimit, por do të jetë shumë më e vështirë dhe më e ngadaltë, do të ketë vonesa”, tha Heinemann.

CERN, i themeluar në kulmin e Luftës së Ftohtë në 1954, është një nga institucionet më të rëndësishme kërkimore në fizikën e grimcave dhe është shtëpia e përshpejtuesit më të fuqishëm të grimcave në botë.

Mijëra shkencëtarë nga e gjithë bota punojnë në kërkime në CERN. Rreth 1000 shkencëtarë nga Rusia u përfshinë në projekte, tha Joachim Mnich, drejtor i kërkimit në CERN.

“Përpara se të largoheshin, ata ishin shumë të dobishëm në përcjelljen e ekspertizës së tyre sa më shumë që mundeshin”, tha Mnich.

“Shkencëtarët e CERN-it punuan me Rusinë gjatë Luftës së Ftohtë, të motivuar nga kurioziteti shkencor dhe në një mjedis paqësor. Duket se kjo nuk është më e mundur, gjë që është një turp i madh”, tha Markus Klute, kreu i Institutit për Fizikën Eksperimentale të Grimcave në Institutin e Teknologjisë në Karlsruhe (KIT).

Në qershor 2022, CERN vendosi të ndërpresë marrëveshjet e bashkëpunimit me Rusinë dhe Bjellorusinë për shkak të luftës në Ukrainë. Marrëveshja pesëvjeçare me Bjellorusinë skadoi më 27 qershor dhe me Rusinë më 30 nëntor.

Largimi i shkencëtarëve rusë do të ndikojë seriozisht në projektet e CERN-it, duke përfshirë eksperimentet e Përplasësit të Madh të Hadronit (LHC), pasi Rusia kontribuoi me 4.5 për qind të buxhetit për ato eksperimente, ose 2.3 milionë franga zvicerane në vit.